Barbie Taught You that as a Woman You Could Do Anything

<--

‘Barbie leerde je dat je als vrouw álles kunt worden’

We zien kinderloze Barbie nooit als huissloof, hoer, uitgebuite landarbeidster of slachtoffer van seksueel geweld, schrijft Aleid Truijens. ‘Barbie kijkt wel beter uit.’

Barbie, snoven wij, had beschamend onrealistische maten, op het anorectische af

Honderddertig beroepen oefende ze uit. Ze was verpleegster én dokter, paardenfokster en dierenarts, stewardess en piloot. Politieagente, brandweervrouw. Ze werkte als lerares, bestierde grote bedrijven, was zelfs even presidentskandidate, maar zong ook in popbandjes. Moeiteloos, en altijd goedgehumeurd. Altijd zag ze kans voor een gezellige picknick met vrienden, met goedgevuld mandje. Of om zomaar wat te scheuren in haar rode Ferrari, in een nauwsluitend coureurspak. Welke vrouw doet het haar na?

Vijftig is Barbie, althans in Nederland. In de Verenigde Staten werd ze 55. In 1959 bedacht Ruth Handler, eigenaar van de firma Mattel, de pop voor haar dochter Barbara, een tiener die met een volwassen pop wilde spelen. Twee jaar later volgde Barbies vriend Ken, genoemd maar Handlers zoon. De rest is krankzinnig succesvolle geschiedenis. Hoeveel procent van alle kinderen op aarde, inclusief arme landen, zou niet weten wie Barbie is?

‘first-generation Barbie owner’

Ik ben een ‘first-generation Barbie owner’, dus mocht ik mijn hart ophalen aan de Barbie-tentoonstelling in het Amsterdamse Tassenmuseum (Barbie gaat nóóit de deur uit zonder tas). Eigenlijk was mijn felbegeerde eerste Barbie geen Barbie. Ik kon mijn teleurstelling amper verbijten toen ik voor mijn negende verjaardag niet de adembenemende vrouw kreeg met het zwartwitte filmsterrenbadpak en de ferme punttieten, maar de brave Skipper, Barbies kleine zusje, met haar rode matrozenbadpak, brave kostschooljurkjes en kinderachtige rolschaatsen had geen mysterieus geloken, zwaarbewimperde ogen, maar argeloze blauwe kijkers. Bij nader inzien vond mijn moeder borstloze Skipper toch geschikter.

Zeker, Skipper leek op mij. De verbeterde versie weliswaar, maar niet iemand om verlangend bij weg te dromen. De verjaardag erna kocht mijn lieve moeder per ongeluk een Midge, Barbies vriendin. Ook een archetype: de minder mooie (sproetjes, wipneus), minder succesvolle maar héél aardige en nooit jaloerse beste vriendin.

Alsof hij niet hoeft te werken voor de kost. Nee, dat laat hij Barbie lekker doen. Wat een loser

Tien jaar later, toen ik studeerde en je niet anders kon zijn dan feminist, was Barbie al ontmaskerd als een vuig seksistisch, kapitalistisch icoon. Zouden wij ooit kinderen krijgen, wat niet erg waarschijnlijk leek, dan gaven wij die nooit zo’n walgelijke domme pop. Barbie, snoven wij, had beschamend onrealistische maten, op het anorectische af. Zij diende alleen als aankleedpop voor commerciële mode. Weer vijftien jaar later pakte mijn dochter haar eerste Barbie uit; de pop was inmiddels afgezakt naar de kleuterleeftijd; ze was niet langer duur en sjiek maar gewoon verkrijgbaar bij het Kruidvat. Het was de enige pop waarmee mijn dochter speelde.

Feministische kritiek

Die feministische kritiek zou nooit verstommen. Nog vorig jaar liepen in Berlijn feministen te hoop bij de opening van een levensgroot roze Barbie-droomhuis. ‘Let your daughters dream being smart, not sexy!’ stond er op een boos spandoek. Wat een misvatting. Ik betreur Barbies voorkeur voor zuurstokroze, maar die demonstranten vergaten wél dat Barbie haar droomhuis tot te laatste roze steen van haar eigen centjes bijeengegaard had. Met keihard werken. Kom daar maar eens om bij veel reëel bestaande vrouwen.

Seks, dat is nu juist iets wat Barbie nauwelijks aankleeft. Goed, ze heeft al 53 jaar een verloofde, Ken, maar die is een treurig geval. Dat hij een laffe bobbel heeft op de plaats van zijn geslacht, is tekenend: hij is slechts een accessoire. Als hij al geen smoking draagt, zoeft hij op een skatebord, of lurkt hij aan cocktails op het strand. Altijd in korte Hawaii-broek, een surfplank of ghettoblaster onder de arm. Alsof hij niet hoeft te werken voor de kost. Nee, dat laat hij Barbie lekker doen. Wat een loser.

Ik denk dat bigger-than-life Barbie meer heeft bijgedragen tot de emancipatie van generaties meisjes dan menig educatief programma. Barbie leerde je dat je als vrouw álles kunt worden. Dat er telkens iets te kiezen valt. We zien kinderloze Barbie nooit als huissloof, hoer, uitgebuite landarbeidster of slachtoffer van seksueel geweld. Barbie kijkt wel beter uit.

Dom blondje

Wat opviel op die hartveroverende tentoonstelling is dat Barbie in de loop de jaren steeds gewoner werd. De stijlvolle kleren – zelfs in spijkerbroek en streepjesshirt zag Barbie er oogverblindend uit – werden ingeruild voor doorsnee internationale meisjes-outfits. Barbies ogen werden groter en verbaasder. Popperiger. Een knieval voor de kleuters misschien? Nu vanzelf spreekt dat je later álles kunt worden, mag een pop weer een dom blondje zijn.