Welcome to the Big Tent

<--

Iran vormt een van de grootste uitdagingen inzake nationale veiligheid van de VS. Terwijl Clinton een eerste stapje richting toenadering deed, effent Washington ook al het terrein voor extra sancties, zegt BART BEIRLANT.

De openingszet is gedaan. Hillary Clinton zei donderdag op de Navo-ministerraad in Evere dat Iran later van de maand welkom is op een conferentie over Afghanistan – de nieuwe Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken omschreef de bijeenkomst als een ‘Grote Tent’. Er zal ook veel volk aanschuiven: de Afghaanse regering, de Navo-landen en landen uit de regio gaan er bekijken hoe het verder moet in Afghanistan.

Behalve een nieuwe bekentenis dat het in Afghanistan (én Pakistan) de verkeerde richting uitgaat, vormde de uitspraak van Clinton (die in Brussel als een ster ontvangen werd) ook het eerste concrete signaal dat de regering-Obama vastbesloten is een nieuw beleid tegenover Iran te voeren.

Dat daarvoor Afghanistan als eerste ‘speelbord’ wordt gekozen, is goed gezien. De VS en Iran hebben gemeenschappelijke belangen in Afghanistan. Ook het sjiitische regime van de mollahs in Teheran gruwt van een mogelijke terugkeer van de Taliban in Kaboel en lijdt onder de gevolgen van de opiumproductie. VN-rapporten hebben al een duidelijke band tussen de twee aangetoond: de Taliban gebruiken inkomsten uit de drugsteelt om hun activiteiten te financieren.

Over sommige onderwerpen valt dus te praten. Maar laat er geen twijfel over bestaan. Inzake het Iraanse kernprogramma is Barack Obama even duidelijk als zijn voorganger Bush: Iran mag geen kernwapens ontwikkelen.

Omdat een militaire optie (een preventieve aanval) hoogstens een paar jaar uitstel kan bieden én zelfs tot een verdere radicalisering in Iran zou leiden, is het team rond Obama bereid een andere optie te wagen: Iran ervan overtuigen om de verrijking van uranium op te schorten of te laten vallen.

Het is en blijft een grote gok: Iran heeft al enkele decennia zijn knapste koppen op zijn kernprogramma gezet en er handenvol geld aan besteed. Iran beseft dat het bezit van een kernwapen het definitieve bewijs zou leveren dat het een regionale grootmacht is. En zoals Mohammed ElBaradei, de directeur van het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie, zegt: een kernwapen is de beste garantie tegen een buitenlandse aanval. Bovendien is het kernprogramma zeer populair bij de Iraanse bevolking.

Richard Haass, de directeur van de denktank Council on Foreign Relations, betoogde van de week tijdens een driedaagse sessie over Iran in de Amerikaanse Senaat dat de VS bereid zullen moeten zijn diep in de buidel te tasten om Iran over de streep te trekken: de sancties opheffen, economische incentives, de betrekkingen normaliseren, garanties bieden dat regime change geen issue meer is, toegang geven tot kernbrandstof om elektriciteit op te wekken voor de snel groeiende bevolking.

Het wordt een diplomatieke evenwichtsoefening van jewelste voor het team rond Obama om dit rond te krijgen. In Washington houdt men ook al rekening met een hardnekkige weigering van Iran en wordt het terrein geëffend voor extra sancties, als dat nuttig mocht blijken om het kernprogramma af te remmen.

In die context moet de nieuwe toenadering tussen de VS en Rusland gezien worden. Gedaan met harde woorden wegens de Russische invasie in Georgië vorig jaar. ‘Vanwege de vele belangrijke zaken waarmee we geconfronteerd worden, denken we dat de VS, de EU en Rusland partners kunnen zijn’, verklaarde Clinton gisteren in het Europees Parlement.

Obama is zelfs bereid om de Centraal-Europese onderdelen van het rakettenschild in de containers te laten zitten, als Rusland binnen de VN-Veiligheidsraad een harder standpunt wil innemen inzake Irans kernprogramma. Een zet die doet denken aan de Russische schaakkampioen Gari Kasparov in zijn beste dagen.

Wat we de jongste dagen gezien hebben, zijn nog maar de eerste openingen in een geostrategisch schaakspel tussen grote spelers. Pas na de verkiezingen van een nieuwe Iraanse president in juni, mogen we ons aan het grote tactische gevecht verwachten.