Renewed Tensions around Nuclear Weapons

<--

Opnieuw spanning rond kernwapens

door Carel Goseling

01 mrt 2008, 02:55 – De Amerikaanse en Russische strijdkrachten hebben tezamen 2654 kernwapens permanent op ‘scherp’ staan.

Michael Gorbatsjov, Ronald Reagan en George Bush sr (vlnr), waren begin jaren negentig hoofdrolspelers in pogingen het aantal strategische wapens te verminderen. foto ANP

Binnen enkele minuten kunnen ze worden ingezet. Het gezamenlijke effect is gelijk aan 100.000 keer de atoombom die in de Tweede Wereldoorlog op Hiroshima werd gegooid.

Bruce C. Blair werkt bij het World Security Institute. Hij presenteerde deze week zijn cijfers op een door de Noorse regering georganiseerde conferentie over een kernwapenvrije wereld. Volgens Blair heeft het einde van de Koude Oorlog niets opgeleverd. De VS en Rusland – die samen 95 procent van de 26.000 kernwapens in de wereld bezitten – beheren hun arsenalen nog net zo, als tijdens de Koude Oorlog. Wel werden in de nadagen van die Koude Oorlog initiatieven genomen om te komen tot een reële afremming van de wapenwedloop. Zo ondertekenden in juli 1991 de Amerikaanse president George Bush sr. en Sovjetleider Michail Gorbatsjov het zogeheten START-verdrag waarin een vermindering van het aantal strategische kernwapens met veertig procent werd overeengekomen. In december 2009 loopt dat verdrag af, inclusief de wederzijdse informatievoorziening en inspecties.

Dat mag niet gebeuren als het aan de Amerikanen George Shultz (ex-minister van Buitenlandse Zaken 1982-1989), William Perry (ex-minister van Defensie 1994-1997), Henry Kissinger (ex-minister van Buitenlandse Zaken 1973-1977) en Sam Nunn (ex-senator 1972-1997) ligt.

Het viertal heeft een plan opgesteld om de wereld te ontdoen van kernwapens. “Het doel lijkt op de top van een heel hoge berg. Kijkend vanuit een wereld vol problemen kunnen we de top helemaal niet zien en is het makkelijk te oordelen dat wij de top nooit zullen bereiken. Maar de gevaren van stilstand zijn te groot om te veronachtzamen. We moeten een route uitzetten zodat de top in zicht komt”, waarschuwt het viertal.

Behalve verlenging en uitbreiding van het START-verdrag wil het kwartet dat kernwapens niet meer binnen enkele minuten ingezet kunnen worden zodat het risico dat de wapens ‘per ongeluk’ worden ingezet, wordt verkleind. Plannen voor massieve inzet van kernwapens, die nog uit de Koude Oorlog stammen, moeten worden vernietigd.

Rusland en de VS moeten samen anti-raket-raketsystemen gaan opzetten, vinden de vier politici. Tegelijk moet de beveiliging van nucleair materiaal en kernwapens over de hele wereld worden verhoogd. De Navo en Rusland moeten hun nucleaire arsenalen bevriezen en na een wederzijdse telling gericht gaan afbouwen. Om de verspreiding van nucleaire kennis en kunde tegen te gaan, moet het Internationaal atoomagentschap IAEA meer inspectiemogelijkheden krijgen. Tenslotte moet een testverbod voor kernwapens, waartoe al in 1996 werd besloten, eindelijk ingaan.

Shultz, Perry, Kissinger en Nunn willen dat de VS en Rusland in samenspraak met landen die kernwapens hebben, maar ook met staten die ze niet bezitten, verdere stappen zetten. Belangrijk onderdeel daarbij is een internationaal systeem voor de levering van nucleaire brandstof. Zo kunnen landen er van afzien dat zelf te maken, bijvoorbeeld door uraniumverrijking of het opwerken van uitgewerkte brandstofstaven uit kerncentrales. Het internationale systeem moet garanderen dat het materiaal niet stiekem wordt gebruikt voor productie van kernwapens of in handen van terroristen valt.

De Noorse regering kwam deze week met een aantal voorstellen die binnen twee tot vijf jaar uitvoerbaar zijn. Of dat realistisch is, is de vraag.

Zo concludeerde de Noorse minister van Buitenlandse Zaken, Jonas Store, tevens gastheer van het beraad, onlangs dat er in de meeste landen nog niet eens serieus wordt nagedacht over de maatregelen die nodig zouden zijn om een verbod op nucleaire wapens af te dwingen.

Een van die landen is Nederland. Zo liggen er op de luchtmachtbasis Volkel nog steeds twintig Amerikaanse kernwapens. Een restant van de Koude Oorlog. Die eindigde weliswaar met de val van het communisme in de Sovjet-Unie, maar dat leidde niet tot een afbouw van nucleaire arsenalen.

Integendeel. De kernwapens zijn terug en vormen andermaal een gevaarlijk element in de internationale politiek.