US Doesn’t Stand Chance in ‘Privacy War’ against EU

<--

Amerika kansloos in ‘privacyoorlog’ tegen EU

dinsdag 11 maart 2008 22:12

Als het niet de Russen zijn die proberen de lidstaten van de Europese Unie uit elkaar te spelen, dan zijn het wel de Amerikanen. Zoals met het toekennen van het recht op visa-vrij reizen naar de Verenigde Staten. Burgers van een oude lidstaat van de Unie – Griekenland – en van elf van de twaalf nieuwe lidstaten – Slovenië is de uitzondering – missen dat begeerde recht.

Nu lijkt de Amerikaanse overheid te proberen om via de weg van bilaterale afspraken met afzonderlijke lidstaten iets binnen te halen wat in onderhandelingen met de Europese Unie als blok niet lukte: nog meer informatie over reizigers.

PNR

Nog maar kort geleden sloten de EU en Amerika na harde onderhandelingen een akkoord – het PNR-akkoord – over het verschaffen van persoonlijke gegevens over reizigers die vanuit de EU naar de VS willen reizen. Daarbij moesten de Amerikanen een aantal beperkingen en verplichten accepteren, die vooral samenhangen met de striktere privacybescherming in de EU.

Veel lidstaten, de Europese Commissie en het Europees Parlement zijn bang dat de Amerikanen via bilaterale akkoorden met landen die nu nog niet profiteren van visa-vrije Amerikareizen alsnog allerlei data binnen halen die de EU ze niet wil geven. Mogelijk zelfs toegang tot het strikt afgeschermde Schengen informatiesysteem. Dat is het uitgebreide bestand met persoonsgegevens dat EU collectief heeft opgebouwd over reizigers die de Unie willen bezoeken.

Sinds enige tijd praten de Amerikanen rechtstreeks met een aantal nu nog visumplichtige EU-lidstaten. Niet zo vreemd dat die zich lieten verleiden, want de EU maakte geen enkele haast om voor de belangen van hun burgers op te komen en Amerika onder druk te zetten om voor alle EU-burgers visa-vrij reizen te bieden. De landen, waaronder Nederland, waarvoor die faciliteit al jaren (met uitzonderingen) geldt vonden het wel best zo.

Tsjechië

Dat is niet langer het geval. Twee weken terug parafeerden Tsjechische onderhandelaars als eerste een ‘memorandum of understanding’ dat een danige schok teweeg bracht. Zozeer dat op 5 maart buiten een raad van ministers om in de vergadering van de permanente vertegenwoordigers van de lidstaten in haast werd besloten paal en perk te stellen aan zulke afspraken.

Dat gebeurde zelfs unaniem, dus ook de Tsjechen stemden in. De Europese Commissie moet onderhandelen met Amerika namens de hele Unie, althans op die terreinen waar de EU bevoegd is – zoals het visumbeleid en het migratiebeleid.

In een uitvoerig stuk legden de permanente vertegenwoordigers vast waar de grenzen liggen tussen wat lidstaten nog wel individueel kunnen afspreken en wat niet. Op 13 maart, deze donderdag, zal Justitiecommissaris Franco Frattini samen met het Sloveense voorzitterschap in Brdo met de Amerikaanse ministers van binnenlandse veiligheid en van justitie praten over de Europese tegeneisen.

Mandaat

Deze dinsdag stelde de Europese Commissie het (geheime) ontwerp-onderhandelingsmandaat vast. Dat moeten de ministers van Justitie van de lidstaten op 17 en 18 april in Luxemburg goedkeuren. Om het vast te stellen is een gekwalificeerde meerderheid voldoende.

Uitgesloten is dus dat bijvoorbeeld de Tsjechen alsnog de zaak blokkeren. Belangrijk element in de onderhandelingen wordt het besluit van de Amerikanen om (waarschijnlijk) vanaf september dit jaar álle reizigers naar Amerika, of ze nu een visum hebben of niet, te verplichten zichzelf onder verstrekking van een aantal gegevens vooraf elektronisch te laten registreren. De Europese Commissie weet nog steeds niet wat de Amerikanen nu precies willen. Frattini kondigde eerder overigens al aan dat de EU eveneens zo’n elektronische registratie wil eisen, onder meer van reizigers vanuit de VS.

Nieuw pijnlijk feit: Letland en Estland waren ook bijna rond met de Amerikanen, en zij weigerden anders dan andere door de Verenigde Staten benaderde lidstaten op 5 maart een moratorium op verdere akkoorden te accepteren.

Estland en Letland

Zo kon het gebeuren dat nu, een paar dagen voor de bijeenkomst in Brdo ineens ook die twee landen zwaaien met een geparafeerde afspraak met de Amerikanen. Het politieke spel is nog lang niet afgelopen. Maar Franco Frattini toont zich optimistisch. Hij acht een goedgekeurd akkoord met Amerika in september dit jaar haalbaar.

Onbekend is of Frattini Amerikaanse tegenspelers ook zoveel zin hebben in voortvarendheid. Maar de Europese Commissie heeft een sterke troef achter de hand. Onwelgevallige akkoorden tussen Amerika en individuele lidstaten zullen zeker ongedaan worden gemaakt als de Commissie het Europese Hof van Justitie daarom vraagt.