Making Friends in Afghanistan, With and Without Viagra

<--

vrijdag 2 januari 2009 door Juurd Eijsvoogel

Vrienden maken in Afghanistan, met en zonder viagra

.

In Afghanistan wordt maar weinig onbeproefd gelaten. Rond Kerst meldde The Washington Post dat de CIA aan stamhoofden op leeftijd viagrapillen aanbiedt, in ruil voor informatie. Het nieuwe wapen zou „een schat aan gegevens over de bewegingen en aanvoerroutes van de Talibaan” hebben opgeleverd.

Zou de Amerikaanse inlichtingendienst eindelijk een manier hebben gevonden om de hearts and minds van de Afghanen te winnen? Het lijkt te mooi om waar te zijn.

Al was het maar omdat dankzij de globalisering de meeste zegeningen van de westerse beschaving allang tot op de bazaar van Tarin Kowt verkrijgbaar zijn. Tussen de dvd’s van de Soprano’s en ‘24’ zijn daar vast ook de populaire blauwe pilletjes wel te vinden. En anders zal het zeker niet lang duren voor de Talibaan het spul met pakezels tegelijk de grens over laat komen.

Maar dat het Westen in Afghanistan naar een nieuwe aanpak zoekt is begrijpelijk. Want de oorlog zit lelijk in het slop. De Talibaan is in steeds meer delen van het land actief. Het geweld neemt toe, ook in en om de hoofdstad Kabul. De regering-Karzai heeft minder gezag dan ooit. En het afgelopen jaar zijn er 294 buitenlandse militairen omgekomen, 62 meer dan in 2007. Ruim zeven jaar na de omverwerping van de Talibaan is nog steeds onduidelijk hoe de oorlog tot een goed einde gebracht kan worden.

Nederland is overigens niet somber. In december meldde de commandant der strijdkrachten, generaal Van Uhm, dat het gebied dat de bondgenoten in Uruzgan hebben weten veilig te stellen, de zogeheten inktvlek, gestaag groeit. Er ontploft gemiddeld een bermbom per week, maar daar staat tegenover dat er drie op tijd worden ontdekt.

Ook minister Van Middelkoop, die met Kerst een bezoek bracht aan de troepen, toont zich hoopvol. „De inktvlek breidt zich uit”, stelde hij vast. En dat, verzekert het ministerie van Defensie, zonder de inzet van viagra.

Maar terwijl de Nederlandse troepen hun taak vervullen, begint om hen heen het karakter van de oorlog te veranderen. De regering in Washington is ervan doordrongen dat het niet goed gaat in Afghanistan – en dat er snel iets moet gebeuren. Niet alleen sturen de Amerikanen 20.000 tot 30.000 extra militairen naar Afghanistan. Ze gaan ook een sterker stempel drukken op de manier waarop de oorlog wordt gevoerd.

Zo moeten de militairen zich nu écht gaan bezighouden met bestrijding van de drugshandel. De NAVO had daartoe dit najaar al besloten, maar in de praktijk komt er nog weinig van terecht. Een aantal bondgenoten en commandanten ter plaatse vindt dat militairen daarvoor niet zijn opgeleid, en vreest dat ze zo de bevolking tegen zich in het harnas jagen.

Tot een zeker zo omstreden koerswijziging besloot het Pentagon rond de Kerstdagen. De Amerikanen zullen plaatselijke milities van geld en wapens voorzien, zodat zij kunnen helpen in de strijd tegen de Talibaan en Al-Qaeda. De gedachte is dat lokale gemeenschappen van oudsher voor zichzelf hebben gezorgd, legde de Amerikaanse ambassadeur in Kabul uit. „De manier om de Talibaan nu te bestrijden is die gemeenschappen sterker maken, zodat ze zelf hun dorpen, velden en valleien kunnen beschermen.”

Binnen en buiten Afghanistan bestaan er grote bedenkingen tegen dat plan. Van Middelkoop ziet er niets in, zijn Canadese collega verwacht zelfs dat het contraproductief zal zijn. Ook veel Afghanen, die zich nog maar al te goed herinneren hoe ze hebben geleden onder het geweld van ongeregelde gewapende groepen, houden hun hart vast. Juist door de bandeloosheid van zulke groepen kon de Talibaan zich als alternatief opwerpen.

Tot nu toe was een van de belangrijkste doelstellingen van de NAVO het centrale gezag van Kabul te versterken. Daarom wordt hard (en met enig succes) gewerkt aan de opbouw van het Afghaanse nationale leger, en (met minder succes) de nationale politie. Ook de versterking van het bestuur, de rechtspraak en de bestrijding van corruptie werden cruciaal geacht om van Afghanistan een levensvatbare staat te maken.

Blijkbaar heeft Washington dat streven nu opgegeven. In de provincie Wardak, bij Kabul, wordt binnenkort begonnen met financiering van milities. Zo wordt er naast leger en politie een nieuwe gewapende macht opgebouwd, die losstaat van de regering in Kabul.

Laconiek verklaarde Mike Mullen, de voorzitter van de Amerikaanse chefs van staven, onlangs dat we misschien de afgelopen jaren wel te veel nadruk hebben gelegd op het belang van de centrale regering. President Karzai zal het met belangstelling hebben aangehoord, in dit jaar waarin hij herkozen hoopt te worden. Maar zijn positie is al zo zwak dat hij zich er wel bij moet neerleggen.

Van Middelkoop zei in Uruzgan dat 2009 „een cruciaal jaar” wordt – en daar ziet het inderdaad naar uit. Maar dat zal minder te maken hebben met de prestaties van de Nederlandse militairen, dan met de manier waarop de Amerikanen hopen de oorlog alsnog te kunnen winnen.

Juurd Eijsvoogel is redacteur van NRC Handelsblad.