The Dutch Stem Cell Taboo

<--

dinsdag 10 maart 2009 door NRC Handelsblad

Het stamcellentaboe

Het besluit van de Amerikaanse president Obama om federale financiering van stamcelonderzoek te hervatten, herinnert aan de situatie in Nederland waar wetenschappers op dit gebied om politiek-religieuze redenen met een handicap zijn opgezadeld. Anders dan in sommige andere landen, waaronder de VS, is in Nederland het per reageerbuis tot stand brengen van embryo’s louter voor wetenschappelijk onderzoek verboden. Het huidige kabinet heeft dit verbod in 2007 in het regeerakkoord bekrachtigd. Daarmee werd een situatie bestendigd die al ontstond toen ‘Paars’ (PvdA, VVD en D66) nog regeerde. De Embryowet die in 2002 van kracht werd, bevatte een verbodsbepaling, maar er was aan toegevoegd dat zij op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten en opvattingen snel (via een Koninklijk Besluit) kon worden ingetrokken.

De achtereenvolgende kabinetten-Balkenende hebben van die optie helaas geen gebruikgemaakt. Verwonderlijk is dat niet, want de niet-confessionele meerderheid in het parlement wordt op dit punt onder de duim gehouden door CDA en ChristenUnie die, net als de SGP, menen dat handelingen met embryo’s „alleen aanvaardbaar zijn wanneer zij gericht zijn op bijdragen aan het welzijn van het nieuwe menselijke leven”, zoals het Kamerlid Wiegman-Van Meppelen Scheppink (ChristenUnie) dat in 2007 in een debat uitdrukte.

Dat juist embryonale stamcellen mogelijk kunnen bijdragen aan de genezing of beheersing van ziekten als Alzheimer, multiple sclerose, diabetes, Down, Parkinson en een dwarslaesie, en dus aan de kwaliteit van bestaand leven, telt voor de aanhangers van het verbod minder. Nederland is daardoor voor het gebruik van embryonale stamcellen aangewezen op restembryo’s die overblijven na ivf-behandelingen. Het is jammer dat de potentiële politieke meerderheid die tegen het embryoverbod is, dit niet in parlementaire besluitvorming weet om te zetten.

Toch gloort er hoop voor patiënten. Het wetenschappelijk tijdschrift Science noemde het eind 2008 de „doorbraak van het jaar”: het genetisch modificeren van menselijke huidcellen die zo ‘embryonale’ kwaliteiten ontwikkelen. Japanse stamcelonderzoekers hebben deze techniek ontwikkeld.

Staatssecretaris Bussemaker (Volksgezondheid, PvdA) heeft eerder voor de zekerheid laten weten dat zij dergelijke ‘adulte stamcellen’ of ‘iPS-cellen’ niet als embryo’s beschouwt die onder de Embryowet vallen. En zij besloot eind vorig jaar uitvoering te geven aan een ander onderdeel van het regeerakkoord: het krachtig stimuleren van perspectiefrijk onderzoek naar het gebruik van lichaamsstamcellen. Ze stelde 22,4 miljoen euro beschikbaar voor het onderzoeksprogramma Translationeel Adult Stamcel Onderzoek.

Het moet worden afgewacht tot welke resultaten dit leidt. En intussen blijft te hopen dat het verbod op het ontwikkelen van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek van tafel gaat. Opdat patiënten niet nodeloos lang aan hun ziekte lijden als gevolg van andermans religieuze opvattingen.