Appropriate Criticism on Obama’s Emergency Plan

Back To Origin

Economen in de VS leveren stevige kritiek op het noodplan dat president Obama opgesteld heeft om de Amerikaanse bankensector uit de problemen te halen. Het miskent nog steeds het meest fundamentele probleem.



De Amerikaanse minister van Financiën Timothy Geithner, maakte maandagmiddag 23 maart een nieuw plan bekend bedoeld om de Amerikaanse bankensector uit het slop te halen.

Het moet het sluitstuk worden van president Obama's beleid om de banken weer gezond te maken, en vooral om ze weer aan het uitlenen te krijgen. Maar prominente economen sabelen het plan nu al neer - en terecht.

Private partijen
Geithner wil bij elkaar 500 miljard dollar uitlenen aan private partijen die met dat geld giftige kredieten van banken opkopen. Dat zijn kredieten die als onderpand bijvoorbeeld huizen hebben die inmiddels fors in waarde gezakt zijn.

De regering brengt 75 tot 100 miljard aan belastinggeld in. De private partijen leggen de rest bij, tot 500 miljard. Met dit plan hopen Geithner en Obama drie vliegen in één klap te slaan.

Ten eerste verdwijnt de onzekerheid in de financiële markten over de banken. De slechte kredieten zijn immers uit de banken weggesneden. Dit zorgt hopelijk voor een herstel van vertrouwen in de banken.

Ten tweede krijgen de banken geld van de privé-investeerders, waarmee die banken de cashreserves aanvullen. Ze kunnen dus herkapitaliseren en dat geld weer uitlenen aan nooddruftige bedrijven, wat goed is voor de economie.

Ten derde geven die privé-investeerders een waarde aan die slechte kredieten. Ze bieden er immers een prijs voor. Daarmee wordt een prijsbodem gelegd voor juist die giftige kredieten, wiens onzekerheid over de waarde aan de basis stond van de kredietcrisis.

Voor de leningverstrekkende overheid zijn de risico's klein, zo stelt Geithner, want uiteindelijk moeten de investeerders het geleende geld met rente weer terugbetalen.

Forse kritiek
Het klinkt als een klok. Maar eminente economen als Paul Krugman zijn zeer negatief over het plan. Zij stellen terecht dat er te veel haken en ogen aan het plan zitten, die het bij voorbaat tot een heel dure mislukking zullen maken.

Want een minder belicht onderdeel van het plan, is dat als een investeerder een pakketje slechte kredieten koopt maar vervolgens een verlies draait op dat pakket als hij het weer verkoopt, hij de overheidslening niet terug hoeft te betalen.

Minder risico's
De risico's worden daarmee voor de investeerder wel erg klein, terwijl hij er met een flinke hap geld van belastingbetalers vandoor kan. En de kans dát zo'n doorverkoop mislukt is levensgroot, want dat die ene investeerder een waarde van 100 dollar toekent aan een pakketje leningen, betekent nog niet dat potentiële kopers het met die waarde eens zijn.

Vervolgens heb je de problematiek alleen maar meer gespreid, want de giftige kredieten zijn bij nog meer spelers op de financiële markten ondergebracht. Die zitten er dan mee in hun maag, net als de getroffen banken nu. Geen aanlokkelijk vooruitzicht.

Door dit alles neemt de overheid een groot deel van de lasten van de slechte kredieten op zich, zonder ook maar één garantie dat de problemen opgelost worden. Het blijft allemaal te afhankelijk van de waardebepaling van de gifkredieten op de vrije markt.

Probleem
Het politieke toezicht op het nieuwe plan ligt ook vooral bij het Witte Huis. Geithner heeft zijn plan zo ingekleed, dat er geen toestemming van het Congres meer nodig is voor beslissingen die in het kader van het plan worden genomen.

Dat heeft één voordeel - het duurt veel minder lang om belangrijke beslissingen te nemen - maar ook een flink nadeel: als een groot deel van de bevolking het niet eens is met bijvoorbeeld een voorstel over bonussen, kan Geithner het alsnog doorzetten.

Obama = Bush?
Na president Bush, die vooral ex-bankiers in de top had, wordt nu ook president Obama verweten dat hij zijn oren te veel laat hangen naar de bankiers op Wall Street. Invloedrijke columnisten en commentatoren, die normaliter grote fans zijn van Obama, wijzen erop dat ook hij zich heeft omringd met ex-bankiers uit dezelfde kringen als de mensen van Bush.

Timothy Geithner zelf was directeur van de bank van de staat New York en telt vele bankiers in zijn vriendenkring. Larry Summers was lange tijd een van zijn mentoren onder president Clinton. Summers is zelf voorzitter van de nationale economische raad van president Obama.

Van Summers wordt gezegd dat hij goede vriendjes is met de top van Citigroup. Hij zou er ook op aangedrongen hebben, dat het mogelijk blijft om bonussen uit te blijven delen aan managers van banken die door belastinggeld overeind gehouden worden.

Door deze verwevenheid met 'Wall Street', zo is de kritiek, blijft Obama nog steeds terugschrikken voor de meer onorthodoxe oplossingen die uiteindelijk goed zijn voor de Amerikaanse economie, maar op korte termijn slecht voor de bankrekeningen van de bankiers.

Nationaliseren
De meest in het oog springende 'onorthodoxe' oplossing zou volgens economen en financiële experts de (tijdelijke) nationalisatie zijn van Amerikaanse grootbanken die te kampen hebben met de giftige kredieten, zoals subprime-hypotheken.

Een bank wordt gekocht, de overheid voert 'stress testen' (zie kader rechts) uit op alle uitstaande kredieten om te zien welke goed en welke slecht zijn, en zet de goede kredieten terug op de balans van de bank.

De slechte kredieten gaan naar een 'bad bank', die speciaal voor dat doel wordt opgericht. Vervolgens gaat het management van die bank aan de slag met het weer kredietwaardig maken van die slechte kredieten, terwijl de gezond gemaakte genationaliseerde bank weer geprivatiseerd wordt.

Tegelijkertijd krijgen de banken te maken met nieuwe financiële wetgeving en sterk verbeterd toezicht, die het moeilijker moeten maken om grote risico's te nemen met het geld van anderen.

Politiek beladen
Maar 'nationalisatie' is voor veel Amerikanen een vies woord. Vooral ter rechterzijde van het politieke spectrum wordt het gelijkgesteld met 'socialisme', wat voor Amerikanen al helemaal onverteerbaar is - ook al heeft het één totaal niets met het ander te maken.

Die politieke weerzin tegen nationalisatie is zó groot, dat ook Obama zich er niet zo snel aan zal wagen. Dit ondanks het feit dat straks waarschijnlijk zal blijken dat 500 miljard dollar over de balk gesmeten is, waarvan onduidelijk is wat ermee gebeurd is of wat de effecten ervan waren.