Europeaan is verliefd, Obama niet zo erg
De VS zijn terug in de wereld, is het signaal
Obama’s agenda staat de komende dagen vol internationale gesprekken, maar zijn presidentschap is nog steeds vooral gericht op het binnenland.
De Afghanistanconferentie was bijzaak. Amerika kreeg gisteren pas echt belangstelling voor Europa toen president Barack Obama in Londen was geland, zijn eerste grote buitenlandse trip. Amerikanen zwijmelen graag bij het beeld van de Obama’s als internationale supersterren. Troost in benauwde tijden. Maar niemand hoeft op te kijken als de reis uiteindelijk slechts een voetnoot in de geschiedenisboeken zal opleveren, zegt Reginald (‘Regi’) Dale.
De Britse oud-journalist die is neergestreken bij het Center for Strategic and International Studies, een denktank in Washington, is dezer dagen een geliefde gesprekspartner van Amerikaanse media. Dale, atlanticus bij uitstek, steekt graag de draak met het idee dat Obama de Verlosser is. Vooral Europeanen zijn volgens hem verrassend ontvankelijk voor die misvatting. Ze vergeten dat Obama de eerste president in decennia is die bijna geen ervaring in Europa opdeed. „Europeanen houden meer van hem dan hij van Europa.”
Zo zijn er meer misverstanden die de verwachtingen temperen. Hoewel Obama’s agenda is volgeboekt met internationale ontmoetingen, concentreert zijn presidentschap zich tot nu toe vrijwel volledig op het binnenland.
Natuurlijk, als het gaat om Afghanistan of Iran volgt hij het internationalistische draaiboek van zijn verkiezingscampagne. Maar het hart van zijn agenda – de bestrijding van de crisis – benadert hij „alsof de VS in een cocon leven”, zegt Dale.
Zelden begrip
Zelden klinkt bij Obama begrip voor Franse of Duitse scepsis bij grote overheidsinvesteringen. Al even sporadisch heeft hij openlijk aandacht voor de mondiale aard van de crisis. Daardoor sluipt protectionisme – koop Amerikaans! – zijn beleid binnen. Volgens Dale zou Obama pas „werkelijk leiderschap” tonen als hij de G20 in Londen gebruikt om zich daar expliciet tegen te keren – en daarmee tegen zijn eigen achterban.
„Amerika is altijd kampioen van de vrije markt geweest. Leiders als Merkel en Sarkozy hebben op dat punt grote verwantschap met de VS. Niets is nu erger dan oplevend protectionisme. De VS zouden hun eigen geschiedenis nu trouw moeten blijven.” Maar of het ook gebeurt? „Onwaarschijnlijk.”
In kringen rondom Obama volgen ze de opvatting van Nobelprijswinnaar Krugman, columnist en blogger van The New York Times die benadrukt dat Europa het Amerikaanse stimuleringsbeleid ondermijnt doordat het te weinig stimuleringsmaatregelen treft.
„Het verhaal in Europa blijft dat de financiële crisis een Amerikaans probleem is”, zegt John K. Glenn, bij het German Marshall Fund (GMF) verantwoordelijk voor Transatlantic Trends, een jaarlijks opinieonderzoek onder de Amerikaanse en Europese bevolking. „Maar alles duidt erop dat de crisis in Europa even groot is als bij ons.”
Akkoord onwaarschijnlijk
Glenn beaamt niettemin dat een akkoord in de G20 over stimuleringsbeleid onwaarschijnlijk is. Een confrontatie van Obama met Duitsland en Frankrijk zou bovendien het belangrijkste doel van zijn reis verstoren.
Het beste dat Obama kan bereiken is kortom een – globaal – akkoord over verbeterd toezicht. „Voor Amerika is deze week het belangrijkste dat we Europa laten zien dat we terug zijn in de wereld, dat we de banden aanhalen”, aldus Glenn.
Sommige volgers van de president vroegen zich de laatste maanden af waarom Obama zijn populariteit in Europa nog niet heeft gebruikt voor persoonlijke oproepen tot meer Europese solidariteit – in Afghanistan, en bij de sluiting van Guantánamo Bay (Gitmo).
Ondanks uitvoerige inspanningen slaagden Amerikaanse diplomaten er de laatste maanden immers niet in extra Europese troepen voor Afghanistan los te praten; de Haagse conferentie bracht daarin gisteren geen verandering. Ook Amerikaanse verzoeken voor de opvang van vrijgelaten Gitmo-gevangenen vonden tot nu toe amper gehoor in Europa.
Het is onwaarschijnlijk dat Obama de NAVO- en EU-topconferenties, later in de week, gebruikt voor oproepen als deze. In het machtsspel van de grote landen zijn topconferenties er alleen voor om laatste details te regelen. Het is kortom duidelijk dat de president ook op deze twee terreinen weinig zal bereiken.
Verzachtende omstandigheden
Inzake Afghanistan zijn er wel twee verzachtende omstandigheden. Alles wijst erop dat Europa zijn niet-militaire inspanningen in Afghanistan uitbreidt. Bovendien is het maar de vraag of Obama’s regering – vooral minister van Defensie Robert Gates – zat te wachten op extra Europese troepen in het zuiden.
Europese troepen hebben hun eigen nationale gezagslijnen en werken ieder volgens een apart mandaat. „Binnen de krijgsmacht bestaat frustratie over Europese troepen in Afghanistan, vooral door de vele restricties”, zegt Jeremy Shapiro van het Brookings-instituut. „Zij vinden het niet erg dat er geen extra Europese troepen komen.”
De laatste tussenstop in Obama’s reis – Turkije – herbergt de minste risico’s voor de president. Met de keuze situeert Obama Turkije niet alleen in Europa, hij benadrukt er ook mee dat democratie en islam samen kunnen gaan, zegt Ian Lesser, Turkije-deskundige verbonden aan de Council on Foreign Relations. „Een signaal aan Europa: Turkije ligt niet in het Midden-Oosten.”
Tijdens de verkiezingscampagne leerde Obama vorig jaar van Hillary Clinton dat politiek een spel van verwachtingen is. Stel je verwachtingen laag – en de resultaten vallen altijd mee. Zo bezien hoeven de magere vooruitzichten van Obama’s reis voor hem persoonlijk niet nadelig te zijn.
„Zeker”, zegt Regi Dale. „Maar of de resultaten dan ook iets vóórstellen?”
I wonder what role the media plays in how the world sees Obama. I think that Obama is set up by the media for people to have the opinions we do about him, at least in the US. I was listening to a great podcast of The Joan Kenley Show, called The Media: What’s True, What’s Not that made a really good point about how the media will set up arguments, issues, and even people as distractions. For instance, they’ll debate an issue in the media just to make it look like it’s been debated, but all the answers and questions are set, and nothing real is ever talked about. I think that Obama is like that, like a distraction to make us feel like something is being done. I guess I’m still skeptical about this change.