Voor het eerst sinds jaren hebben Amerika en Rusland vandaag in Praag weer een ontwapeningsverdrag gesloten. De laatste keer dat de twee mogendheden, die 95 procent van alle kernwapens ter wereld bezitten, dat deden, was in 2002. Maar dat betrof een reductieplan dat niet bijster veel voorstelde. Al moet nog blijken wat het nieuwe akkoord, dat het aantal strategische kernwapens met de helft tot een derde moet beperken, daadwerkelijk om het lijf heeft.
Verdrag Rusland en VS kan begin zijn van modern realiteitsbesef
De belangrijke ontwapeningsverdragen – als het vandaag gerevitaliseerde Strategic Arms Reduction Treaty (START) – dateren uit de jaren negentig. Het verdrag tegen middellangeafstandsraketten in Europa (INF) markeerde in 1987 zelfs dat de Koude Oorlog op zijn einde liep. Ook toen was nucleaire ontwapening niet louter een kwestie van optellen en aftrekken van SS20’s en Pershings, maar ook van politiek.
Het is geen wonder dat Obama het Nieuwe START heeft getypeerd als bewijs dat de twee nucleaire grootmachten nog steeds „leidend” zijn. Volgens minister Lavrov van Buitenlandse Zaken illustreert het verdrag dat de samenwerking tussen Rusland en VS nu op „hoger niveau” is beland.
Maar daarmee is het nog geen doorbraak zoals INF. De posities van Amerika en Rusland zijn onvergelijkbaar. Na twintig jaar dominantie wordt Amerika nu uitgedaagd door nieuwe grootmachten en een baaierd aan kleinere landen, die door fundamentalisten of helemaal niet worden geregeerd. En Rusland heeft nog steeds geen vrede met het feit dat zijn oude imperium uiteen is gevallen. Dat Obama in Praag vandaag van de gelegenheid gebruikmaakt om de regeringsleiders van elf NAVO-lidstaten die tot 1990 bijna allemaal lid waren van het Warschaupact, gerust te stellen over de Amerikaanse bescherming, illustreert die onevenwichtigheid.
Moskou wil daarvoor economische concessies in ruil. Zo moet het zogeheten ‘Jackson Vanik Amendement’ uit 1974, dat de handelsbetrekkingen met Rusland beperkt, van tafel. Versoepeling van de eisen voor de toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie is ook aan de orde.
De ceremonie in Praag is niettemin een indicatie voor een herstel van de betrekkingen, die verstoord raakten door het eenzijdige nucleaire beleid van Bush en de intimiderende politiek van Poetin. Obama daagt Moskou nadrukkelijk uit zich aan te sluiten bij zijn nieuwe nucleaire strategie, die erop is gericht te voorkomen dat er nieuwe kernmachten in de wereld bijkomen, of dat nu landen zijn of terreurgroepen, en samen op te trekken tegen met name Iran en Noord-Korea.
Non-proliferatie is een speerpunt van Obama, die volgende week veertig regeringsleiders ontvangt voor topberaad over nucleaire veiligheid in een warrige, multipolaire wereld. Die dreigende anarchie laat zich natuurlijk niet met één verdrag keren. Maar START kan wel het begin worden van modernere mondiale verhoudingen waarin de onderlinge frustraties niet meer dominant zijn, maar een nieuw gemeenschappelijk besef van reële dreigingen bepalend wordt.
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.