Obama No Longer Apprehensive of Dirty Hands

<--

Presidentieel succes toont aan dat het snel kan verkeren in Washington

Wat is de meest memorabele tekst die de begaafde redenaar Barack Obama heeft uitgesproken? De gedachten gaan het eerst uit naar grote, opvallende toespraken. De keynote speech op de Democratische conventie in 2004, waarmee hij doorbrak op het nationale politieke toneel. Zijn doorwrochte reactie op de controverse rond dubieuze uitspraken van dominee Jeremiah Wright, die jarenlang fungeerde als zijn geestelijk leidsman. Zijn optreden voor 200 duizend zwijmelende Berlijners. De overwinningstoespraak in Chicago op de avond van de verkiezingen. De redevoering in Cairo, die de getroubleerde relatie tussen de Verenigde Staten en de islamitische wereld beoogde te verbeteren.

Belastingakkoord

Allemaal gedenkwaardige teksten. Toch is het zeer wel mogelijk dat als historici later op zoek gaan naar een passage die het wezen van Obama’s presidentschap verwoordt, ze bij een veel prozaïscher gelegenheid uitkomen. Bijvoorbeeld de persconferentie van 7 december 2010. Plaats van handeling: het Witte Huis. Onderwerp: het belastingakkoord dat Obama zojuist had gesloten met de Republikeinse oppositie.

Dat akkoord voorziet onder meer in een voorlopige verlenging van de belastingverlagingen die voorganger George Bush had doorgevoerd. Ook voor de hoogste inkomens, en dat terwijl Obama als presidentskandidaat plechtig had beloofd daaraan een einde te zullen maken. Binnen zijn eigen Democratische partij stak dus ogenblikkelijk een storm van kritiek op over deze zwenking, die door sommigen als regelrecht verraad werd gekwalificeerd.

Had de president inderdaad te gemakkelijk te veel concessies gedaan aan de Republikeinen en had hij niet beter het been stijf kunnen houden, werd hem op de persconferentie gevraagd. Daarop volgde een uitvoerig, soms gepassioneerd antwoord. De president wees erop dat hij sinds de tussentijdse verkiezingen van november, waarbij de Republikeinen forse winst boekten en de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden veroverden, nu eenmaal te maken heeft met nieuwe politieke verhoudingen. Hij zei het als zijn presidentiële opdracht te zien om nijpende problemen op te lossen en zich niet te fixeren op partijpolitieke twisten. De Republikeinen hadden op hun beurt ook concessies gedaan: extra geld voor scholing en bijstand aan werklozen; geen permanente belastingverlaging.

Geen schande

Een compromis sluiten is geen schande en geen teken van zwakte, aldus de president. Zou dat laatste wel het geval zijn, dan ‘zouden we in dit land nooit iets voor elkaar krijgen. Sommige mensen zouden het genoegen smaken dat ze constant de correcte opvatting verkondigen en hun zuivere intenties niet bezoedelen, maar er zou geen enkel succes worden geboekt voor het Amerikaanse volk.’ En toen kwam zijn credo: ‘Dit land is gegrondvest op het compromis. Toen dit land werd gesticht, mocht iemand als ik niet door de voordeur. Als we alleen genoegen hadden genomen met ideale situaties, was onze unie er nooit gekomen.’

Dat Obama politiek bedrijft vanuit een in wezen gematigd instinct, was zeker al eerder merkbaar. Maar in de verkiezingscampagne en ook in de eerste maanden van zijn verblijf in het Witte Huis manifesteerde hij zich toch vooral als de visionair, die het als zijn taak ziet de Verenigde Staten naar een nieuw tijdperk annex stralende toekomst te leiden. Hope. Change. Yes we can. Met het credo dat hij nu openlijk belijdt, positioneert hij zich veel meer als pragmatische hervormer, als een politicus die niet te beroerd is om vuile handen te maken. In feite opent hij een nieuw hoofdstuk in zijn presidentschap.

Pregnant

Een hoofdstuk waarin zich al meteen twee pregnante overwinningen aandienen. Afgelopen woensdag kon Obama eerst de wet tekenen die homoseksuelen in het leger ontslaat van de verplichting om hun geaardheid verborgen te houden. Vervolgens gaf de Senaat zijn zegen aan het Start-verdrag met Rusland, dat voorziet in verdere reductie van de strategische wapens.

Een flinke opsteker, die maar weer eens aantoont dat het snel kan verkeren in de Amerikaanse politiek. Deze stelregel mag het Witte Huis zich overigens ook ter harte nemen, in de wetenschap dat het in beide kwesties de wind in de rug had. Bij het schrappen van de don’t ask don’t tell-bepaling voor homoseksuelen in het leger zat het tij van de publieke opinie mee. Het Start-verdrag kon mede door de Senaat worden geloodst doordat diverse Republikeinse oudgedienden op het gebied van de buitenlandse politiek zich ervoor hadden uitgesproken.

En dan is er nog dit: de keuze voor de weg van het compromis wil niet zeggen dat niet af en toe de confrontatie moet worden aangegaan. Ook dat hoort bij pragmatisme, zoals Bill Clinton in de jaren negentig demonstreerde: niets is politiek zo profijtelijk als een hard bevochten overwinning.