Critici moeten hun vak serieus nemen: ook bij de kunst van George W. Bush, schrijft Wieteke van Zeil.
Dus George W. Bush is een schilder. Begrijpelijk, er zijn er meer met moord op hun kerfstok voor wie de geschiedenis mild was, vanwege hun kunst : Caravaggio, Benvenuto Cellini, William S. Burroughs. Eadweard Muybridge schoot de aanbidder van zijn vrouw dood. Bescheiden in vergelijking tot het aantal mensen dat omkwam onder verantwoordelijkheid van Bush, maar toch.
De 24 portretten die Bush schilderde van wereldleiders, zijn nu tentoongesteld in het George Bush Presidential Library and Museum in Dallas. Eerder al lekten foto’s uit van zelfportretten van Bush, waaronder een van zichzelf onder de douche, maar dat laat hij hier niet zien. Jammer, van een afstand lijken ze best interessant.
Publicatiedruk
Die afstand blijkt critici niet te deren om direct ongezien een oordeel te vellen. Misschien is het publicatiedruk: de specialist moet zich uitspreken. Nee, natuurlijk hoef je niet eerst naar Dallas, dan hebben we het stuk pas overmorgen. De tweesterren-recensie van Alastair Sooke in de Britse The Telegraph begint zo: ‘Het is moeilijk de verdiensten van een schilder te beoordelen zonder het werk eerst zelf te zien – tenzij de kunstenaar in kwestie toevallig George W. Bush is’, om het werk vervolgens af te serveren omdat ‘Bush precies schildert zoals hij praat’. Hoe weet hij dat, omdat het plaatje op zijn computerscherm staat?
Jonathan Jones van The Guardian noemde het, héél verrassend, ‘klungelig amateuristisch’ en ‘incoherent’, vergeleek Bush daarna met Forrest Gump en maakte zijn betoog nog politiek ook: in elk geval verdiende staatsman-slash-amateurkunstenaar Winston Churchill een vriendelijke receptie, stelde hij.
Is dat hoe we tegenwoordig oordelen, kunstcritici? Door het meest platgetreden oordeel over Bush’ presidentschap – dom en oppervlakkig – maar gewoon op zijn kunst te plakken? Haha, die domme Bush. Hij schildert zelfs van gegooglede plaatjes! Nee wat had je dan verwacht, dat Poetin in 33 sessies voor hem kwam poseren? De Süddeutsche oordeelde niet veel subtieler, Jerry Saltz fileerde het werk op Vulture. Hij zag ze niet in het echt. Kan een arts een diagnose stellen zonder de patiënt te zien?
Fysiek aanwezig zijn
Bush’ kunst is nieuws omdat Bush de president van Amerika was. Nee, hij heeft de Rijksakademie niet gedaan. Dus misschien is zijn kunst wel Heel Slecht. Maar toch. Dat de portretten niet lijken, betekent niks: wie zegt dat Bush dat beoogde? Dat hij de plaatjes googelde maakt ook geen fluit uit: dat doen Marlene Dumas en Luc Tuymans ook en raad eens, die portretten gáán ook helemaal niet over mensen persoonlijk zien, maar over onze blik. Over massaperceptie en media en manipulatie.
Fysiek aanwezig zijn bij een kunstwerk is voor de criticus voorwaarde. Anders dan bijvoorbeeld Nico Dijkshoorn, die voor zijn rubriek van de redactie afbeeldingen van kunstwerken krijgt toegemaild waar hij als columnist zijn Dijkshoorniaanse gedachten over laat gaan, moet de criticus het werk echt zien om een oordeel te kunnen vormen. Omdat-ie maar half ziet als-ie dat niet doet. Internet is pixels, jongens. De schaal, de dikte van de verf is van belang en zelfs de manier waarop het is tentoongesteld – in dit geval, heel relevant, naast foto’s van Bush’ werkelijke ontmoetingen met de geportretteerden. Van de bekende critici reisde alleen Roberta Smith van The New York Times af naar Texas. Ze woog alle factoren en schreef: ‘De portretten herinneren ons aan de listige functie van kunst als bewijsmateriaal en haar onvermijdelijke neiging om op zijn minst iets van de waarheid te onthullen, zo niet de hele waarheid.’
Wieteke van Zeil is kunstredacteur van de Volkskrant.
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.