Author Philip Huff on Trump’s First Year

<--

Schrijver Philip Huff komt uit Nederland en woont in de Verenigde Staten: een goede positie om terug te kijken op één jaar Trump. En wat blijkt? De waan in het Witte Huis verhult de echte schandalen, waar iedereen verantwoordelijk voor is. Die schandalen kent Nederland ook.

Ik woon nu bijna drie jaar in New York, in downtown Manhattan, op de grens van de Lower East Side (LES) en Chinatown. De LES en Chinatown zijn twee van de armere buurten van Manhattan, maar de favoriete bestemmingen van veel van mijn bezoekende Nederlandse vrienden – Soho, Tribeca en de West Village­ met hun flagshipstores en appartementen bewoond door beroemdheden zijn niet ver weg. En de hipsterbuurt Williamsburg, eveneens een geliefde­ plek, is aan de andere kant van het water. Ik woonde zelf ook een tijdje in Williamsburg­, aan de rand van het armere gedeelte van de wijk. De hele buurt stond in de steigers, overal verschenen flatgebouwen voor de jonge, gezonde en welvarende nieuwe buurtbewoners. Het verschil tussen de buiten- en binnenkant van Williamsburg­ was groot: in het ene gedeelte lagen zwervers op de stoep onder de steigers te slapen, in het andere gedeelte waren de restaurants goed, de bars gezellig en de appartementen prachtig en gevuld met die jonge, gezonde en welvarende bewoners die met hun voorkeur voor mooie spullen de ideale Amazon-klanten waren. Het verband tussen de kartonnen dozen waar de zwervers onder sliepen en de dozen vol bestellingen was vervreemdend. Maar het meest vervreemdend­ was hoe snel ik eraan wende. De een z’n flatscreendoos is de ander z’n huis.

Reeks schandalen

Er is in dit land veel te doen over de president. Elke dag wordt er een nieuw schandaal onthuld: hoe hij ingezameld geld voor kinderen met kanker, van de liefdadigheidsstichting van zijn zoon, in zijn eigen bedrijven pompt (Forbes deze zomer), hoe speciaal aanklager Robert Mueller zijn voormalige campagneleider aanklaagt voor ‘samenspanning­ tegen de Verenigde Staten’ (laat dat even op u inwerken), en hoe het ene reisverbod nog minder juridische grondslag heeft dan het andere maar wel een piek in de hatecrimes bewerkstelligt. Hij voerde een desastreus belastingplan door. Het is duidelijk: als president is Trump een ramp.

Voor mij was de ontluistering al compleet toen het bandje opdook waarop hij zei dat hij vrouwen bij de ‘pussy’ pakte – ‘When you’re a star, they let you do it’ – en hij in de peilingen amper daalde. Net zoals de schietpartij in Sandy Hook in 2012 het morele faillissement van de wapen­discussie in dit land toonde – twintig dode kinderen van zes en zeven jaar oud –, maakte die opname duidelijk dat je hier met bijna alles wegkomt als je een witte man bent, geboren bent in welvaart, en een grote bek hebt, zelfs als je niks kunt. Trump is de zoon van een miljardair en vastgoedmagnaat. National Journal becijferde afgelopen jaar in een artikel dat als hij bij het overlijden van zijn vader zijn vermogen had belegd in een fonds dat de marktindex van de S&P 500 volgt, hij nu bijna acht miljard dollar zou hebben in plaats van de drie miljard die hij zégt te hebben (we wachten nog steeds op zijn belastingaangiftes om dat te staven). Hij heeft dus slechter gepresteerd dan de markt, terwijl zijn aanhangers hem als geslaagd zakenman prijzen .

Klassenmaatschappij

Als je wilt weten hoe slecht het gaat met een land hoef je maar te kijken bij welke maatschappelijke problemen het zich neerlegt: de ideeën over succes en mannelijkheid, de opvattingen over vrij wapenbezit en de toedekking van structureel, geïnstitutionaliseerd racisme. Want vergis je niet: de Verenigde Staten vormen een klassen­maatschappij en die klassen hangen vaak samen met ras. De sociale mobiliteit van de burgers stagneert op enkele postcodegebieden na al jaren en die ‘succesvolle’ postcodegebieden worden bovengemiddeld bevolkt door witte, rijke mensen, met een grote bek, ja. Zij laten zich weer vertegenwoordigen door een andere rijke, witte man met een grote bek, zij het niet té groot. De komiek Bill Hicks had in de jaren negentig een parodie waarin een onlangs benoemde president wordt uitgenodigd voor een vergadering in een wolkenkrabber in New York. Hij neemt de lift naar de bovenste verdieping. Daar treft hij witte, oude mannen rond een tafel aan, sigaren in de hand of de mond. Er komt een scherm naar beneden. Het vertoont de moord op John F. Kennedy – een voor zijn tijd emancipatoire, progressieve president –, vanuit een hoek die nog niemand heeft gezien. ‘Nog vragen?’ zegt een van hen als het scherm omhoogrolt. ‘Slechts een’, zegt de nieuwe president. ‘Wat is mijn beleid?’

Bij Trump lijken deze politieke marionet en de politieke poppenspelers voor het eerst samen te vallen. Wie lang genoeg in de Verenigde Staten woont, gaat geloven in een groep despotische, kwaadaardige miljardairs die de boze, witte politicus in hun macht hebben. Niet alleen door de dagelijkse gang van zaken, door de gang van zaken tijdens verkiezingscampagnes of door de structurele macht van het bedrijfsleven in Amerika, maar ook door boeken als Dark Money, Clinton Cash en Nation on the Take. Het zijn koele analyses van de verregaande invloed van het grootkapitaal in Amerika.

Zelfmisleiding

Natuurlijk is dit een land van uitersten, maar weet: alles wat in de VS gebeurt, gebeurt in Nederland ook. En natuurlijk zijn de schandalen van Trump Amerikaanse presidentiële schandalen, schandalen op een dubbele portie groeihormonen: over kinderen met kanker, over aanranding en racisme en over een zaak die riekt naar hoogverraad. In Nederland gaat het over de vastgoedportefeuille van het koninklijk huis, over het gebrek aan vrouwen in het derde kabinet-Rutte of over de bijbaantjes van fractievoorzitters. Maar de werkelijke schandalen in het dagelijks leven in Amerika, de schandalen waar je als bewoner van dit land zelfs zonder stemrecht verantwoordelijk voor bent, zijn de veel kleinere schandalen, de schandalen die ook in Nederland plaatsvinden: buurtbewoners die onder jouw oude pizzadozen slapen, je schouders ophalen over etnisch profileren, de afstand tussen jou en je landgenoten op basis van ras en inkomen.

Tegenwerpen dat je hiervoor verantwoordelijkheid voelen nutteloze zelfhaat met zich meebrengt, die elke verandering juist in de weg staat, of stellen dat individuele belangen niet altijd in lijn te brengen zijn met het algemeen belang, of dat het algemeen belang niet eens bestaat, verandert niets aan dit gegeven. Wie de sociaal-economische realiteit van Amerika negeert doet aan zelfmisleiding, zelfrechtvaardiging of verzoening met de status quo. Zo’n houding draagt eraan bij het heersende onrecht in stand te houden of zelfs te vergroten.

En zo komen we vanzelf weer bij de president van dit land uit. Dat hij niet kan luisteren, geen zelfinzicht heeft en alleen oog heeft voor zichzelf en het grote geld zijn platitudes geworden. Het is angstaanjagend te merken hoe snel je daaraan went en hoe lastig het is strijdbaar te blijven en je niet neer te leggen bij de waan van de dag. Maar nóg lastiger is het om te blijven inzien wat de werkelijke waanzin is. Ook in Nederland.