Het vrijhandelsverdrag tussen de VS, Canada en Mexico staat op losse schroeven. Oud-diplomaat Luis de la Calle snapt de houding van de VS niet.
Het zijn maar verwarrende tijden, vindt Luis de la Calle. Begin jaren negentig was de oud-topdiplomaat als economisch attaché op de Mexicaanse ambassade in Washington nauw betrokken bij de totstandkoming van NAFTA, het vrijhandelsverdrag tussen de VS, Mexico en Canada. Het leverde de drie Noord-Amerikaanse landen de grootste vrijhandelzone ter wereld op. Sinds de inwerkingtreding, in 1994, verdrievoudigde hun onderlinge handel.
Een kwart eeuw later is de toekomst van NAFTA ineens onzeker, nu de Amerikaanse president Donald Trump zijn verkiezingsbelofte inlost om het „verschrikkelijke” verdrag in te ruilen voor „een betere deal”. „Het is de wereld op zijn kop”, vertelt De la Calle, tegenwoordig consultant, over de telefoon uit Mexico-Stad, „dat Mexico als kleiner en armer land aan een Amerikaanse regering – van Republikeinen nog wel – de zegeningen van vrijhandel moet gaan uitleggen”.
Vorige week werd de achtste onderhandelingsronde over vernieuwing van NAFTA afgesloten, met nog veel open pijnpunten (zie kader). En de tijd begint te dringen, waarschuwde de voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden Paul Ryan vorige week. Om een vernieuwd verdrag procedureel gezien nog aan het huidige Congres voor te kunnen leggen, moet eigenlijk deze donderdag uiterlijk een akkoord worden bereikt. In november zijn er tussentijdse verkiezingen in de VS, waarna in januari de verhoudingen in Washington anders kunnen liggen.
Maar volgens De la Calle moeten Mexico (en Canada) zich niet onder druk laten zetten. Op sommige vlakken „zijn de afgelopen maanden zinnige verbeteringen overeengekomen. Maar de VS stellen ook eisen die geen enkele logica hebben. Juist die vertragen de gesprekken”.
Auto-industrie hét strijdpunt
Het gaat dan bovenal om de auto-industrie: hét grote strijdpunt van Trump. De president won in arbeidersstaten waar de afgelopen decennia veel fabrieken sloten, deels omdat ze banen naar Mexico verscheepten. Trump wil die ‘terughalen’ door Mexico minder aantrekkelijk te maken: door het hogere lonen te laten betalen, strengere milieu- en arbeidsregels op te dringen, de zogeheten ‘rules of origin’ aan te passen.
Volgens De la Calle miskent Trump daarmee hoe verweven de drie landen zijn. Auto’s worden deels in het ene land en deels in het andere land in elkaar gezet. „De Amerikaanse auto-industrie kan nu nog concurreren met die van Japan of Europa, dankzij de goedkope arbeid in Mexico.” Zonder NAFTA waren, kortom, nog veel meer Amerikaanse banen verloren gegaan. „Daar komt Trump nu ook achter.”
Ook op een ander vlak is het een achterhoedegevecht. „De nieuwe generatie auto’s is elektrisch, het zijn eigenlijk computers op wielen. Om daarmee te kunnen concurreren, moet je juist zo wendbaar mogelijk willen zijn.”
De nieuwe Amerikaanse eisen aan Mexico zouden de VS zelf het hardst raken, stelt hij. „Wij hebben tenminste nog verdragen met de rest van de wereld.”
Trump daarentegen stopte sinds zijn aantreden, begin 2017, met praten over de nieuwe vrijhandelsverdragen TTIP (met de EU) en TPP (met landen rond de Stille Oceaan). Zoals hij ook de Amerikaanse handtekening onder het klimaatakkoord van Parijs (vorig jaar) en de nucleaire deal met Iran (vorige week) opzegde. Wordt NAFTA het volgende internationale samenwerkingsverband waaruit de VS zich onder Trump terugtrekken?
De Mexicaan denkt het niet. Maar helemaal gerust is hij er ook niet op. „Er is 10 procent kans dat de VS er uitstappen. De kans dat we voor het einde van het jaar al een akkoord hebben, schat ik op 30 procent. Het grootst is de kans dat NAFTA in zijn huidige vorm, dus onaangepast, blijft bestaan: 60 procent.”
Verkiezingen op komst
Volgens De la Calle is de deadline die Ryan stelt „kunstmatig”. Ook een volgend Congres, dat begin 2019 aantreedt, kan over een vernieuwd akkoord stemmen.
Bovendien zitten de Mexicanen met een heel ander ultimatum in hun hoofd. Op 1 juni loopt de tijdelijke ontheffing af op de Amerikaanse invoerheffingen op staal en aluminium voor Mexico (en Canada). Als Washington die vrijstelling niet verlengt „dan verbreken wij de gesprekken over NAFTA ook”.
En op 1 juli gaat Mexico vervolgens zelf naar de stembus. Het land kiest dan een nieuwe president en volksvertegenwoordiging. Ook in Mexico-Stad kan dus een ander politieke wind gaan waaien, al zeggen alle partijen het verdrag te willen behouden. Wel belooft de koploper in de peilingen, de linkse-nationalistische Andrés Manuel López Obrador, de VS steviger weerwoord te zullen bieden.
Vanuit dat oogpunt zou het logisch zijn voor de Amerikanen om nog met de huidige Mexicaanse regering een akkoord te sluiten. De la Calle: „Als de VS zo’n haast hebben, moeten zij flexibeler worden.”
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.