Which Trump Will Putin Meet in Helsinki?

<--

Nee, de Amerikaanse president Trump is echt niet altijd vriendelijk voor zijn Russische tegenhanger Poetin. „Wij zijn harder tegen Rusland dan wie ook”, aldus Trump vrijdagmiddag op de persconferentie die hij met de Britse premier May gaf. En: „In Rusland zeggen ze: o jee, ik wou dat Trump die verkiezing (de Amerikaanse presidentsverkiezingen, red.) niet gewonnen had.”

De uitspraken kwamen na een stormachtige week waarin Trump vooral Duitsland de oren waste: het zou een ‘gijzelaar’ van Rusland zijn omdat het met zijn gasimport „de Russische schatkist” spekt. „Hoe kun je samen optrekken wanneer een land zijn energie betrekt van de persoon tegen wie je het wilt beschermen?”

De NAVO-top heeft deze week zoals verwacht tot veel vuurwerk geleid. De Amerikaanse president Trump maakte heftige uithalen naar Duitsland, klaagde over Europese defensie bijdrage en bekritiseerde de Brexitkoers van May. Dit weekend zal Trump in zijn Schotse golfresort verblijven om vervolgens maandag Poetin te ontmoeten in Helsinki.

Wordt de topontmoeting, maandag in Helsinki, tussen Donald Trump en Vladimir Poetin toch minder eenvoudig dan Trump tevoren verwachtte? Voorafgaand aan afgelopen week somde Trump op: „Ik heb NAVO, ik heb het VK dat enigszins in de problemen zit, en ik heb Poetin. Eerlijk gezegd denk ik dat Poetin van allemaal het eenvoudigst kan zijn.”

Hierna sloot Trump zich aan bij de NAVO-slotverklaring, die Rusland onder meer veroordeelt voor de annexatie van de Krim en de vergiftiging van de Russische ex-spion Skripal op Brits grondgebied. Maar afgezien daarvan bezorgde Trump de Russische president toch ook een goede week: de Amerikaan vernederde zijn NAVO-bondgenoten door ze publiekelijk te kastijden over hun defensiebudgetten. Hij poogde met een interview in The Sun het Brexit-beleid van de Britse premier May te torpederen. En hij liet steeds duidelijk merken zijn stops in Brussel en het VK maar hinderlijk oponthoud te vinden op zijn weg naar Helsinki.

Op de agenda staan maandag naast internationale kwesties (Syrië, Oekraïne, kernwapens) ook bilaterale hete hangijzers, zoals Russische inmenging in de presidentsverkiezingen in de VS en de Amerikaanse sancties tegen Rusland.

Of dat alles in Helsinki vuurwerk oplevert, hangt af van de vraag welke Donald Trump er eigenlijk aan tafel schuift: de president die Poetin bewondert en verdedigt, en die met zijn dwingende opstelling Europa ondermijnt en zo Rusland in de kaart speelt? Of toch de Trump die zich morrend voegt naar de officiële, antagonistische koers van het Amerikaanse Congres en de EU?

Die eerste Trump geeft, als het om Poetin gaat, veel vaker acte de présence dan de laatste. Trump verdedigt Poetin soms zelfs ten koste van de VS. Zo bagatelliseert Trump steevast de Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen. Hij stelde voor om Rusland weer in de G7 toe te laten en sprak in de aanloop naar de NAVO-top wederom verzachtende woorden over zijn collega: „Je weet: Poetin is van de KGB enzovoort. Maar weet je hoe het zit? Poetin is prima. Hij is prima. We zijn allemaal prima.”

Vlak voor Brussel joeg Trump Europese landen, Oekraïne voorop, in de gordijnen met de opmerking dat het nog „te bezien” valt of de VS zullen vasthouden aan de internationale veroordeling van de annexatie van de Krim door Rusland.

Trump gaat zo steeds tegen zijn eigen regering in. De officiële lijn blijft, zei Trumps perswoordvoerder later, dat de VS de annexatie veroordelen. Net zo blijft het Congres sancties uitvaardigen tegen hooggeplaatste Russen en leden van Poetins regering, en na de vergiftiging van ex-spion Skripal zetten de VS zestig Russische diplomaten uit. Vrijdag, pal voor de top, maakte het ministerie van justitie in Washington bekend dat twaalf Russen zijn aangeklaagd om het hacken van servers van de Democraten.

‘Helsinki’ is de eerste officiële ontmoeting tussen Trump en Poetin, maar de twee schudden elkaar vorig jaar zomer al de hand tijdens de G20 in Hamburg. Ze hadden het toen zo naar hun zin, dat de ontmoeting uitliep en Melania Trump eraan te pas moest komen om haar man los te rukken voor een gang naar de Elbphilharmonie. Najaar 2017 spraken de twee elkaar weer bij een Azië-top in Vietnam.

Maar naar de precieze aard van hun relatie blijft het gissen, zolang in de VS speciaal aanklager Robert Mueller zijn onderzoek naar de contacten tussen Trumps campagneteam en hooggeplaatste Russen niet heeft afgerond, en zolang onduidelijk is of er financiële banden bestaan tussen Trumps conglomeraat en Rusland. Trumps zakelijke contacten met Russen gaan terug tot 1987.

Russisch rapprochement

Wat Poetin in Helsinki beoogt, houdt hij wijselijk voor zich: „Wij doen niet aan Twitter-diplomatie”, sneerde Kremlin-woordvoerder Peskov al in april.

Dat de Russen inzetten op een voorzichtig rapprochement bleek uit het slotverklaringsvoorstel dat Moskou afgelopen week al naar Washington stuurde. Daarin wordt gesproken van de noodzaak tot dialoog, en van het verbeteren van de economische relaties. Geen wonder, Poetin komt naar de top in de wetenschap dat zijn hele vriendenkring op de Amerikaanse sanctielijst staat. Al zal hij het niet laten merken, dat treft hem persoonlijk.

Op een paar fronten trekken de Russen duidelijke lijnen. Zo is de status van de Krim niet onderhandelbaar en zal Poetin zich zeker niet laten verleiden tot een belofte af te zien van Russische bijsturing van Amerikaanse kiesprocessen. Daarmee zou hij immers indirect schuld bekennen aan eerdere hacks.

Trumps wispelturigheid maakt hem voor Poetin tot een lastiger gesprekspartner dan Obama indertijd. Maar die wispelturigheid kan voor Poetin ook gunstig uitpakken: het valt niet uit te sluiten dat Trump de Krim in een vlaag van vriendschappelijke overmoed dan wel diplomatieke verstandsverbijstering, toch als Russisch erkent – zoals hij na zijn ontmoeting met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un opeens een streep zette door de militaire oefeningen in Zuid-Korea. Poetin zou in elk geval niets liever willen.

En Trump? Die zei hierover vrijdag: „We zullen zien.” En: „Als ik wist wat er zou gebeuren, zou ik het niet vertellen.”