US-Iran: Where Is Reassurance When You Need It?

<--

Nu de spanning in de Golfregio oploopt zoekt Michel Kerres vergeefs naar geopolitieke ratio

Het unheimische gevoel kwam deze week opzetten als mist van zee. Drijft de immer explosieve Golf-regio naar een nieuwe confrontatie? Het is zo’n vraag waarop je het antwoord misschien niet zou willen weten.

Na een schimmige aanval op olietankers van de Verenigde Arabische Emiraten in de Golf van Oman, begin mei, ontstond midden vorige week brand op een Japanse en een Noorse tanker in de Straat van Hormuz. De Kokuka Courageous en de Front Altair waren aangevallen met mijnen.

Code geel, denk je dan.

Hier zit Iran achter, wist de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo al heel snel. Iran ontkende per omgaande.

Ze zullen wel tot inkeer komen. Het compromis zoeken, inbinden. Verantwoordelijkheid nemen. Toch?

Maandag kondigde Iran aan binnen tien dagen meer laag-verrijkt uranium te hebben aangemaakt dan onder het internationale nucleaire akkoord is toegestaan. Prompt stuurde president Trump duizend man versterking naar het gebied –naast de schepen, vliegtuigen en manschappen die hij al eerder stuurde.

Haasje-over naar de afgrond? Er schiet nu vast iemand te hulp.

Soft-power Europa riep Iran op zich aan het akkoord te houden, maar kwam verder nog tot niets. EU-buitenlandchef Federica Mogherini ging langs bij Pompeo. Iran was slechts één van vele gespreksonderwerpen.

Donderdag haalde Iran een Amerikaanse drone neer.

Een goed boek wil nog wel eens helpen om afstand te nemen van de kortademigheid van een crisis-in-aanbouw. Ik grijp het verkeerde.

In de biografie van de Amerikaanse diplomaat Richard Holbrooke beschrijft George Packer hoe de VS aan het begin van de Vietnamoorlog een blunder begaan. Ze distantieerden zich van hun Zuid-Vietnamese bondgenoot Ngo Din Diem, maar zonder Diem hadden de VS geen idee meer wat ze met Vietnam aan moesten. Hoe kwam dat besluit tot stand?

Op zaterdag 24 augustus 1962 was president Kennedy de stad uit. De minister van Buitenlandse Zaken was bij een honkbalwedstrijd, de minister van Defensie was bergklimmen. Topfunctionarissen schreven een nieuwe instructie voor de ambassadeur in Saigon, Deptel 243. Kennedy keurde de instructie goed omdat hij dacht dat de ministers haar steunden. De minister van Buitenlandse Zaken ging akkoord omdat hij dacht dat de president het goedvond. De minister van Defensie werd niet geraadpleegd en zijn plaatsvervanger tekende voor akkoord omdat de president en Buitenlandse Zaken het al hadden goedgekeurd.

„Het was een van die momenten waarop niemand weet wat er nou eigenlijk gebeurt”, schrijft Packer. „In de geschiedenis gaat het vaker zo dan we graag denken.”

Ook al is de ratio volgens Packer niet de juiste sleutel om de wereldpolitiek te ontcijferen, geruststellend is vooralsnog dat de Amerikaanse troepenversterking bij lange na niet genoeg is om een grondoorlog te beginnen. Ook neigt Trump naar isolationisme, maar wat doet hij bij aanhoudende provocaties? Een bescheiden actie is wel degelijk mogelijk.

In de nacht van donderdag op vrijdag beginnen de VS aan een aanval op Iraanse doelen om die weer af te breken, meldt The New York Times. De mist wordt alleen maar dichter. Vrijdagochtend is nog onduidelijk of dat was omdat Trump van mening veranderde, Iran op de knieën ging of uit operationele overwegingen. Hebben ze in Washington in de loop der jaren toch iets geleerd – of komt die aanval alsnog? Als het ongemakkelijke gevoel dat er iets goed mis dreigt te gaan eenmaal heeft postgevat, raak je het niet zo eenvoudig kwijt.