Recensie When They See Us is meer dan een serie over een rechterlijke dwaling, het is een aanklacht tegen een racistisch systeem. Eindelijk worden de slachtoffers daarvan gezien.
De wereld kent inmiddels het verhaal van de ‘Central Park Five’, de vijf jongens (vier zwarte en één latino) die onterecht veroordeeld werden voor het verkrachten van een witte vrouw in Central Park, NYC, in 1989. De zwarte regisseur Ava DuVernay hervertelt hun verhaal in de vierdelige dramaserie When They See Us. Kort nadat deze op Netflix verscheen, werd het op de sociale media gelabeld als „horrorfilm voor de zwarte gemeenschap”. Terecht. Niet voor niets waren er therapeuten aanwezig bij het filmen van de serie.
De serie opent luchtig, met het dagelijkse leven van de vijf jongens, die er jong en onschuldig uitzien, allemaal met zorgen die eigen zijn aan tieners. Fight The Power van Public Enemy dient als achtergrondmuziek terwijl een grote groep voornamelijk zwarte jongens aan het hangen is in Central Park – een nummer dat de geest van de late eighties vangt. De song maakt na zes minuten abrupt plaats voor griezelmuziek. Kris Bowers, de componist, vond dat passend voor deze scène.
Zes minuten. Dat is de tijd die DuVernay besteedt aan de onschuldige jeugd van Antron (15), Kevin (14), Korey (16), Raymond (14) en Yusef (15). Het is tegelijk genoeg en te weinig – genoeg, omdat het niet noodzakelijk zou moeten zijn om empathie bij de kijker op te wekken, en te weinig, omdat de kijker toch wil weten wie die jongens waren.
Zes minuten, dus, en dan begint het. Het is vervolgens niet meer de vraag of je gaat huilen, maar wanneer. De eerste aflevering toont hoe de rechercheurs te werk gingen bij het selecteren van de vijf. We zien hoe zij de jongens coachen: „Zeg dat de ander dit en dat heeft gedaan, dan mag je naar huis.” De jongens worden verhoord zonder hun ouders erbij – wanhopig liegen ze over de rol van de andere verdachten. Als ze elkaar voor het eerst ontmoeten, samen opgesloten, zegt er een: „I lied on you, man. I’m sorry.”
Indrukwekkend acteerwerk
De tweede aflevering volgt het proces en de uitspraak. De opgenomen bekentenissen blijken tegenstrijdig – het is duidelijk dat de jongens het niet hebben gedaan. En toch weten we dat ze veroordeeld zullen worden. In de grote kranten adverteerde Donald Trump destijds voor herinvoering van de doodstraf, speciaal voor deze jongens.
De derde aflevering heeft een strak begin, maar bezwijkt tegen het einde wat onder het gewicht van de vele verhalen die verteld moeten worden. De steengoede jeugdacteurs maken plaats voor zeer overtuigende volwassen acteurs. Over de overgang naar hun voorwaardelijke invrijheidstelling blijkt veel te vertellen. Over de mannen zelf, maar ook over hun gezin, over de publieke opinie, over hoe moeilijk het is om een plaats te vinden in een maatschappij die hen geen plaats wil geven.
Regisseur Ava DuVernay (1972) koos voor die verhaallijn om in de laatste aflevering de nadruk te kunnen leggen op Korey – de jongen die oorspronkelijk niet gearresteerd werd door de politie, maar toevallig aanwezig was bij de aanhouding van Yusef en zijn jongere vriend besloot te vergezellen om hem niet alleen te laten. Korey, die uren op Yusef wachtte, tot de politie besloot hem te gebruiken om hun wankelend verhaal zo goed als mogelijk te laten kloppen. Korey die in elkaar werd geslagen door de politie tot hij op camera als enige bekende de jogger Trisha Meili te hebben verkracht. Korey die zestien was en als enige naar een volwassen gevangenis werd gestuurd, en het langste opgesloten werd. Korey werd daar mishandeld en bracht het grootste deel van zijn straf door in een isoleercel, waar hij jarenlang hallucineerde over zijn gestolen jeugd, over zijn gestorven zus – een transvrouw – en over hun moeder. Dit hartverscheurend verhaal wordt verteld in de mooiste en pijnlijkste aflevering, met indrukwekkend acteerwerk van Jharrel Jerome.
Bitterzoete vrijspraak
Uiteindelijk worden de jongemannen vrijgesproken – maar het voelt bitterzoet. Dat ze vrijkomen maakt de zwaarte van deze serie en van hun waargebeurde verhaal niet lichter.
When They See Us is een dramatisering van een reeds verschrikkelijk verhaal. Op een aantal onnodige flashbacks na, heeft regisseur DuVernay uitstekend werk verricht. Je zult je soms afvragen of de tegenspelers, zoals de rechercheurs en de aanklager, niet te veel op eendimensionale schurken lijken. Maar de film gaat niet over hen, de film gaat over wat de jongens is aangedaan. Felicity Huffman is heel overtuigend in de rol van Linda Fairstein, de openbaar aanklager die in de reeks alles orkestreert; een rol die nu moeilijk valt los te koppelen van Huffmans eigen recente schandaal: zij bekende vorige maand dat zij 15.000 dollar heeft betaald om haar dochter bij een topuniversiteit naar binnen te sjoemelen.
Aanklacht tegen een systeem
In een land dat geteisterd wordt door politiegeweld, waar latino’s en zwarte mannen in gelijke zaken meer kans hebben op celstraf dan witte mannen, en waar Trump het grootste platform heeft, is When They See Us broodnodig. De serie vertelt niet alleen het verhaal van één zaak – DuVernay klaagt het hele justitiesysteem aan.
Wie geen vertrouwen had in het Amerikaans justitiesysteem, zal na het kijken nog minder vertrouwen hebben, en wie al bang was voor dat systeem, zal nog banger zijn – maar die heel reële angsten, waar veel mensen van kleur mee geconfronteerd worden, worden nu bevestigd en getoond. En deze reële angsten worden nu ook gehoord, zoals blijkt uit de boycot van de boeken van de echte Linda Fairstein. En uit het feit dat Elizabeth Lederer, de hoofdaanklager in de zaak destijds, zich vorige week genoodzaakt voelde haar baan bij Columbia Law School op te zeggen.
When They See Us is een horrorreeks voor mensen van kleur, die over veel meer gaat dan de veelbesproken en erg gemediatiseerde rechtszaak van de Central Park Five. Het gaat over echte mensen – over de verwoeste en, na vele jaren, herwonnen levens van Antron McCray, Kevin Richardson, Yusef Salaam, Raymond Santana en Korey Wise. Deze vijf mannen van kleur staan nu centraal – hun gezichten worden nu getoond. Zij worden eindelijk gezien.
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.