Amnesty International heeft onlangs een reiswaarschuwing afgegeven voor de Verenigde Staten. Om aandacht te vragen voor het excessieve wapengeweld daar. Een te politieke actie, zeggen critici. De mensenrechtenorganisatie haalde zich online nogal wat woede op de hals. Maar ook een AD-columnist en VVD-Kamerlid Sven Koopmans, nota bene een oud-afdelingsvoorzitter van Amnesty, beweerden dat Amnesty zo haar gezag verspeelde.
Blijkbaar werd Amnesty voorheen door sommigen als apolitiek gezien, omdat ze zich vooral uitsprak over dictaturen in andere landen. Dat waren natuurlijk vooral van die ‘bananenrepublieken’. Maar toen Amnesty haar pijlen richtte op de VS en hun trigger-happy inwoners en ook het boerkaverbod in Nederland bekritiseerde, ging ze – volgens sommigen – haar boekje te buiten.
Het lijkt erop dat de ophef niet zozeer gaat over de kritiek op een overheid, maar vooral over welke overheden op mensenrechtenschendingen aangesproken mogen worden.
Het schenden van mensenrechten gebeurt niet alleen in een oorlog of dictatuur of bij terrorisme. Ook in een vreedzame democratie worden ze soms geschonden. Door steeds meer vrijheden van vrouwen en minderheden in te perken, zoals nu in de VS. Daar sterven ook dagelijks veertig mensen door vuurwapengeweld, kan wit nationalistisch terrorisme de kop opsteken en blijven semi-automatische wapens nog steeds makkelijk verkrijgbaar voor gewone burgers, omdat ze zogenaamd tot de nationale identiteit behoren.
Ook het ministerie van Buitenlandse Zaken geeft – naast het positief reisadvies – een waarschuwing voor wapengeweld bij reizen naar de VS.
Het beschermen van mensenrechten betekent niet alleen mensen de les lezen in de tropen of andere landen in de Global South. Ook in het Westen wonen mensen die beschermd dienen te worden tegen overheden die hun rechten schenden.
Maar voor de mensenrechtenschendingen van de machtigste natiestaat ter wereld kunnen we ook naar zijn daden in het buitenland kijken. De VS hebben van Afghanistan en Irak tot Soedan, Joegoslavië en Grenada oorlogen gevoerd waarbij ze meer dan eens mensenrechten schonden. Het is hoog tijd hen zowel op binnenlandse als buitenlandse overtredingen aan te spreken en dat serieus te nemen.
Met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in de hand kun je zien dat het recht op onderdak, zorg, vrijheid, veiligheid, privacy vaker in het Westen wordt geschonden dan we denken of bespreken.
De actie van Amnesty wordt door sommigen onder ‘linkse politiek’ geschaard. Maar het gaat juist voorbij politieke kleur als geen enkel land van kritiek gevrijwaard is. Daarom juich ik het toe om de VS een spiegel voor te houden.
Amnesty voert overigens daarnaast nog steeds haar brievenacties tegen wereldwijd onrecht, die er onder meer aan bijgedragen dat 142 landen de doodstraf hebben afgeschaft. De VS horen daar niet bij.
Amerika is het land waar mijn wieg stond. De plek waar een groot deel van mijn familie een thuis en vrijheid vond. Maar dat betekent niet dat kritiek op mensenrechtenschendingen niet gepast zou zijn. Degenen die zich storen aan kritiek op het machtigste land ter wereld moeten zich misschien afvragen wie of wat ze verdedigen: de mensen wier rechten geschonden worden of de status quo.
Clarice Gargard is programmamaker en freelance journalist.
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.