COVID-19 Makes the Impossible Possible in the US

<--

Corona maakt het onmogelijke waar in de VS

De dodelijke opmars van corona leidt tot politieke keuzes die vóór de crisis ondenkbaar waren

Het zijn slachtoffers van het coronavirus die zelden de voorpagina halen. Ze worden ook niet live geïnterviewd op de Amerikaanse televisiekanalen CNN of Fox-TV. Dat is jammer, want hun schrijnende verhaal zegt veel over de opmars van het venijnige virus, maar vooral ook over de schamele voorbereiding van de Verenigde Staten op zo’n vernietigende epidemie.

Patrick Jones (49 jaar oud) was de eerste gevangene in Amerika die bezweek aan corona. Hij zat een straf van 27 jaar uit voor verkoop van cocaïne. Kort voor zijn dood stuurde hij vergeefs een brief waarin hij de rechter smeekte hem vervroegd vrij te laten uit de gevangenis in Louisiana, waar hij samen met duizend andere mannen zat opgesloten. De rechter wees zijn verzoek af.

Het levensverhaal van Jones klinkt bekend. Een jongen die weinig kansen krijgt, op jonge leeftijd de fout ingaat, gepakt wordt wegens drugshandel en voor vele jaren wordt opgesloten.

Het was de tijd van hard straffen. ‘Tough on crime’ was het devies bij Republikeinen én Democraten. President Bill Clinton tekende in 1994 met steun van senator Joe Biden de Crime Bill die heel hoge straffen garandeerde voor criminelen zoals Patrick Jones.

Bill Clinton kreeg daar later spijt van, maar dat is een schrale troost voor Jones en zijn miljoenen lotgenoten. Verspreid over de Verenigde Staten zitten meer dan 2 miljoen veroordeelden opgesloten in Correctional Facilities. Dat gevangenisbegrip is een wassen neus; er wordt niet gecorrigeerd of gereedgemaakt op terugkeer naar de gewone samenleving.

Patrick Jones legde zich niet neer bij zijn lot. Hij wilde in beroep gaan tegen de weigering van de rechter om hem vervroegd vrij te laten. Maar het leven bleef tot het laatste moment tegen hem samenspannen. Het coronavirus was zijn doodvonnis. Het sneed de weg naar een herkansing in het leven af. Na Jones stierven in dezelfde gevangenis nog vier veroordeelden aan corona.

Stampvolle celblokken

Ik bezocht in mijn jaren als tv-correspondent Amerikaanse gevangenissen. Dat waren heftige ervaringen. Het grijpt je naar de keel als je ziet hoe veroordeelden samengepakt in te kleine, stinkende cellen of opeengestapeld in slaapzalen moeten leven. Anderhalve meter afstand houden? Vergeet het maar. Wie de sfeer een beetje wil proeven moet maar eens bij Google Afbeeldingen de zoektermen ‘American prison overcrowding’ intikken. Die stampvolle celblokken zijn een paradijs voor het agressieve coronavirus.

Het Amerikaanse gevangenissysteem (kosten: $80 mrd per jaar) is een van de vele voorbeelden van achterstallig sociaal onderhoud van de Amerikaanse samenleving. Het aantal gevangenen is in de afgelopen tientallen jaren verveelvoudigd tot meer dan twee miljoen.

Hoe lang wordt er nu al geprotesteerd tegen de lange opsluiting van mannen die op pakweg hun twintigste iets akeligs hebben gedaan maar vijfentwintig of dertig jaar later echt niet meer de gewelddadige crimineel zijn die ze destijds waren. De kans op recidive neemt snel af.

Het coronavirus moest eraan te pas komen om bijvoorbeeld in Californië de vrijlating te bewerkstelligen van duizenden gevangenen.

Het is wrang dat dit pas lukt nu in de gevangenissen deze gevaarlijke crisis ontstaat. De dodelijke opmars van corona leidt tot politieke keuzes die vóór de virusuitbraak ondenkbaar waren.

krakkemikkig

Wie had een paar maanden geleden gedacht dat een onzichtbaar virus de politieke agenda van president Donald Trump en zijn Republikeinen zo radicaal ondersteboven zou gooien. Wat denkt ‘socialist’ en ex-presidentskandidaat Bernie Sanders, als Trump trots aankondigt dat veel coronabehandelingen in het ziekenhuis gratis zijn? Dat past naadloos in de linkse plannen van Sanders. President Trump vond zoiets toch een voorbeeld van verderfelijk socialisme? Of nu even niet?

En de massale steun (het totale pakket is $2000 mrd!) aan armen en ondernemers om het hoofd boven tafel te houden? De Republikeinen wilden toch geen gratis ‘hand-outs’ van de regering? Nu ineens wel.

Er is ook het plan om een astronomisch bedrag (toe maar, nóg eens $2000 mrd…) vrij te maken voor het opkalefateren van de krakkemikkige infrastructuur (wegen, viaducten, openbaar vervoer). Dat is hard nodig maar door de permanente politieke loopgravenoorlogen komt er geen snars van terecht. Corona maakt het onmogelijke nu waar.

De Republikeinen vallen van hun geloof. Het ideaal van de kleine overheid verdampt spontaan, nu het coronavirus de gerieflijke Republikeinse machtsorde ruw verstoort. De overheid mag ineens wél optreden als maatschappelijke EHBO. En het exploderende overheidstekort dan? Eh… da’s een zorg voor later.

De cirkel is rond: infrastructuur, gezondheidszorg, armenzorg, vrijgelaten gevangenen. Is de rechtse ommekeer op deze dossiers welgemeend of verdwijnt collectief, sociaal denken geruisloos zo gauw de coronacrisis niet meer op de voorpagina’s staat?

In gevangenissen verspreid over de Verenigde Staten zijn duizenden coronazieken. Elke dag vallen er doden. De angst voor massale besmetting, ziekte en sterfte groeit gestaag en daarmee de kans op protest en verzetsacties onder gevangenen. De paniekerige vrijlating van duizenden gevangenen (vaak oudere en dus kwetsbare mannen) zal dat niet voorkomen.

Tegen het coronavirus is geen vaccin. En het virus zelf is geen geneesmiddel tegen een onmenselijk justitiesysteem en ander pijnlijk onrecht in God’s own country. Om dat te genezen is méér politiek lef nodig.

Mooie klus voor een volgende president.