افغانستان از چاله به چاه!
ابوالقاسم قاسم زاده
دوشنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰
از آن هنگام که افغانستان، پاره‌ای از «خراسان بزرگ» از سرزمین ایران جدا شد تا امروز با حوادث مختلف از «چاله به چاه» افتاده است.
بعد از بیست سال اشغال نظامی افغانستان از سوی آمریکا سرانجام گروه‌های ارتش آمریکا، خاک این کشور را ترک میکنند. وزیر خارجه دولت «بایدن» در مصاحبه خود گفت: آمریکا نیروهای باقی‌مانده نظامی خود را از افغانستان خارج می‌سازد، اما افغانستان را به حال خود رها نمی‌کند! سیاست دولت بایدن، همکاری و حمایت سیاسی با دولت این کشور و ادامه کمک‌‌های اقتصادی و فرهنگی به افغانستان است. ما همچنان مسیر برقراری صلحی پایدار از طریق مذاکره دولت افغانستان با طالبان برای امضاء سند موافقت کامل را پی خواهیم گرفت.
کاخ سفید نیز اعلام کرد ۱۸ هواپیمای جنگی را برای محافظت از نظامیان باقی‌مانده و خروج نیروهای نظامی «ائتلاف» در این کشور مستقر کرده است!
همه رسانه‌ها و محافل خبری ـ سیاسی در جهان در حالی که اخبار تخلیه نظامی افغانستان از سوی آمریکا و کشورهای همراه آن (گروه ائتلاف) را در صدر خبرها و گزارش‌های خود دارند، بر دو نکته اصلی نیز تاکید میکنند:
اول، آمریکا بعد از بیست سال اشغال افغانستان نه برای خود و نه برای مردم این کشور، دست‌آورد‌های بزرگی نداشته است. اگرچه انتخابات برای تشکیل ارکان‌های حکومتی و نهاد‌های قانونی در این کشور استقرار یافته است، اما افغانستان همچنان کشوری با تعریف قومی ـ طایفه‌ای همراه با تضادهای گوناگون است. شعار آمریکایی‌ها هنگام اشغال افغانستان دو فصل اصلی داشت. ۱ـ استقرار امنیت پایدار در سراسر این کشور و ۲ـ عبور افغانستان از کشوری عقب‌مانده به رشد یافته همراه جامعه‌ای مدرن و چرخه اقتصادی سازنده و مطلوب. این هر دو شعار آمریکایی‌ها نه تنها تحقق نیافت که همه نقدها و گزارش‌های آماری، حتی از سوی آمریکایی‌ها، حکایت از شکست این وعده‌های آمریکایی در افغانستان دارد. تا جایی که امروز کاخ سفید اذعان می‌کند، بزرگ‌ترین مشکل و بحران افغانستان، نبود امنیت و به‌هم‌ریختگی اقتصادی تا حد فروپاشی مالی و فقرزدگی عمومی در این کشور است!
دوم، تجربه بیست سال اشغال نظامی افغانستان به جای امید به آینده برای افغان‌ها، چنان محصول ناامیدی ببار آورده است که مهاجرت به هر کشور دیگری را ترجیح می‌دهند. محصول اشغال نظامی افغانستان از سوی آمریکایی‌ها، نهادینه‌کردن وحشت از ترور و مرگ است و نه امید به آینده و زندگی در رفاه و نشاط! آمریکایی‌ها، فرهنگ «حق با قدرت گلوله» است را در افغانستان نهادینه کردند!
این دو برداشت و نقد را در سراسر جهان درباره افغانستان و نتایج عملکرد نظامی ـ امنیتی آمریکا در مدت بیش از بیست سال در این کشور می‌توانید مشاهده کنید. بررسی‌‌های آماری نشان می‌دهد، اعتیاد به انواع و اقسام مواد مخدر، به‌ویژه تریاک، افیون، هروئین و … در افغانستان نسبت به بیست سال قبل، ۵۰ برابر شده است. به همین مقیاس، آمار مهاجرت‌ها و ترک کشور از سوی افغان‌ها به کشورهای مختلف، به ویژه کشورهای مسلمان منطقه و همسایه‌های افغانستان، ایران و پاکستان، تا ۷۰ برابر نسبت به دو دهه گذشته شده است. فراگیری تروریسم و مرگبار بودن آن، همچنین شکاف‌‌های اجتماعی، مذهبی، اقتصادی (فاصله فقر و ثروت) و گرایش‌های فرهنگی از تقابل «سنت» و «مدرنیته»، میراث دیگر اشغال نظامی افغانستان از سوی آمریکا است. جامعه‌شناسان در افغانستان و در اغلب کشورها، افغانستان امروز را گرفتار «آنومی»های گوناگون و تنیده در هم، ارزیابی میکنند.
در ترسیم این چهره بحران‌زده افغانستان، همچنان ترور و تروریسم دیده می‌شود که آمریکا، اسرائیل و برخی از دولت‌های منطقه در شکل‌گیری و امتداد آن نقش اساسی داشته و دارند، طوری که تاریخ بیست ساله اشغال نظامی آمریکا با «قدرت اسلحه» آغاز و انجام دارد.
همین دیروز، انفجار بمب یا موشک در دبیرستان دخترانه «سیدالشهدا» در کابل به روایت اخبار تاکنون بیش از ۵۰ نفر کشته از دختران و کودکان مهدکودک این مدرسه و بیش از ۱۰۰ زخمی به جای گذاشته است. طالبان ضمن محکوم‌کردن آن در اطلاعیه خود، تروریست‌های داعش را مسبب آن دانسته است. اینکه چگونه در آستانه خروج نظامیان آمریکا از افغانستان گروه تروریستی داعش در این کشور به صورت علنی اعلام موجودیت کرده است و از کجا حمایت می‌شوند، خود پرسش اغلب محافل خبری حتی کشورهای غربی است!
اکنون بسیاری از کارشناسان سیاسی افغانستان، آینده‌ای روشن برای این کشور بعد از خروج نظامیان آمریکایی از آن، پیش‌بینی نمی‌کنند. از سوی دیگر، مذاکره طالبان و دولت اشرف غنی همچنان در دایره‌ای از ابهام و ایهام می‌چرخد. طالبان همچنان شعار «یا همه یا هیچ» می‌دهد و همه قدرت در افغانستان را می‌خواهد. اما مذاکره می‌کند. هر جا در استان‌ها یا بخش‌های افغانستان بتواند، تهاجم نظامی انجام می‌دهد و بخش‌هایی را حتی به صورت موقت به اشغال خود در می‌آورد. طالبان نمایش قدرت اسلحه می‌دهد تا خود را برترین قدرت حاکم در افغانستان معرفی کند. اگرچه اشرف غنی رئیس‌جمهوری افغانستان مدام می‌گوید «حالا دولت افغانستان، ارتشی قوی دارد و در مقابله با هر نیروی شورشگر نظامی، پیروز میدان است!»
واقعیت میدانی در افغانستان بعد از خارج شدن نیروهای ارتش آمریکا از این کشور در یک کلام عبور از «چاله به چاه!» است، چاهی که مختصات آن را هنوز کسی نمی‌داند و ارزیابی دقیق ندارد. افغانستان کشوری با تاریخ روس و آمریکا زدگی دارد؛ دو ابرقدرتی که این کشور مسلمان را به امتداد بحران‌زدگی‌های مستمر سوق دادند!
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.