Obama Can Become the New Martin Luther King

<--

Obama kan nieuwe King worden

Door ALBRAND LEEUWE

Wie veertig jaar geleden had geroepen dat de Verenigde Staten anno 2008 een zwarte president zouden krijgen, zou ongetwijfeld voor gek zijn versleten.

FOTO EPA/DAVIS TURNER

Het was de tijd dat vooral in de zuidelijke Amerikaanse staten een uiterst scherpe tegenstelling bestond tussen blank en zwart. De grootste hobbels werden geslecht door de strijd van dominee Martin Luther King, die vandaag precies veertig jaar geleden werd vermoord. Zonder de inspanningen van King was Obama nooit zo ver gekomen.

December 1955. De zwarte Rosa Parks pakt na een dag hard werken in een warenhuis in Montgomery, Alabama de bus naar huis. De 43-jarige Parks gaat voor in de bus zitten. Eigenlijk mag dat niet, want die plekken zijn gereserveerd voor blanken. Zwarten worden geacht achter het gordijn, achter in de bus te gaan zitten. Als na enkele haltes alle stoelen bezet zijn, verzoekt een blanke man Parks op te staan, zodat hij op de gereserveerde stoel kan gaan zitten. De vrouw weigert, wordt gearresteerd en belandt in de gevangenis.

In diezelfde stad Montgomery is twee jaar voor het busincident een jonge dominee aangesteld. Het is de dan 25-jarige Martin Luther King jr., die zich al sinds zijn jeugd kwaad maakte over de slechte positie van de zwarte bevolking. King leidt de daarop volgende busboycot, waarbij de zwarte bevolking van Montgomery weigert in welke bus dan ook te stappen. Een jaar later worden de bussen voor iedereen toegankelijk. Die gebeurtenis zal niet alleen het begin zijn van een verbetering van de rechten van zwarten maar ook het begin van de carrière van King als dé strijder tegen rassenscheiding in Amerika.

,,Het busincident is absoluut de doorbraak van King,’’ zegt Amerikadeskundige Willem Post van buitenlandinstituut Clingendael. ,,Dan al blijkt zijn grootheid, die hem later tot dé held van zwart Amerika zal maken.’’ King sticht de Southern Christian Leadership Conference (SCLC) en gaat voor in de strijd voor verbetering van de positie van de zwarte bevolking. Toespraken trekken steevast duizenden mensen, die afkomen op zijn boodschap, zijn redenaarstalent en zijn charisma. Zwart en later ook blank lopen weg met de sympathieke King, die behalve voor gelijkheid ook voor geweldloosheid en de bestrijding van onrecht staat.

De veranderingen gaan echter langzaam. Acht jaar na het busincident is het nog steeds tobben voor de zwarte bevolking. Na z’n beroemde toespraak ‘I have a dream’ in Washington, waar zo’n 250.000 mensen op afkomen, blijkt nog maar weer eens hoe de kaarten op dat moment liggen. Post: ,,Na z’n toespraak wordt hij door president John F. Kennedy ontvangen op het Witte Huis, dat om de hoek ligt. Maar het gebeurt allemaal een beetje geheimzinnig, want ze willen voorkomen dat de president met een zwarte man op de foto zal gaan. Zelfs zo’n vooruitstrevende president als Kennedy wil zijn blanke, conservatieve kiezers in het zuiden niet voor het hoofd stoten.’’

Tot op de dag van Kings dood, in 1968, blijven zwarten ondergeschikt in de VS. ,,Het hotel in Memphis waar hij zal worden vermoord is niet zijn eerste keus,’’ weet Post. ,,Hij is eerst bij een blank hotel geweigerd. Moet je nagaan, de grote Martin Luther King wordt gewoon niet toegelaten tot een motel!’’

De moord op ‘de grote leider King’ veroorzaakt een schokgolf in Amerika. Binnensteden worden in brand gestoken, het hele land is het toneel van rellen en plunderingen. Zwart Amerika is z’n grote roerganger kwijt.

Volgens Post is er nu pas, veertig jaar later, iemand opgestaan die eenzelfde rol als King zou kunnen vervullen. ,,Het moet iemand zijn die boven de partijen kan staan. Het zijn er echt niet zo heel veel die dat goed kunnen. Obama zou dat in zich kunnen hebben. Er zijn sporters geweest die een dergelijk charisma hadden, maar op politiek gebied is dit redelijk uniek.’’

Post hoorde in januari een toespraak van Obama in New Hampshire en ziet duidelijk overeenkomsten met de dominee. ,,Hij heeft het over I have a dream, zij het a political dream.’’ King ageerde tegen de oorlog in Vietnam, Obama tegen die in Irak.

Het is ook niet vreemd dat Obama zich door de redenaarskunsten van King laat inspireren. Post: ,,Zijn toespraken hebben na veertig jaar nog niets aan kracht ingeboet.’’

Net als King weet ook Obama veel blanken voor zich te winnen. Bij King waren het de voorvechters van gelijke rechten en blanken die zelf in een weinig benijdenswaardige positie verkeerden. Dat is ook het geval bij Obama.

Post: ,,Ik heb met eigen ogen gezien dat er 90 procent blanken afkomen op bijeenkomsten van Obama.’’

Het mag dan zo zijn dat alle Amerikanen inmiddels gelijke rechten hebben, op economisch gebied is er weinig veranderd en is er voor iemand als Obama nog veel te winnen.

,,Het lijkt wel een permanente onderklasse. Al zijn er ook steeds meer blanken en latino’s die tot de onderklasse zijn gaan behoren.’’

Martin Luther King leeft intussen voort als een ‘bijna-heilige’. Dat hij meer dan eens in de gevangenis zat, deerde zijn reputatie niet. Newsweek onthulde in de jaren ’90 dat King, uitgerekend de avond voor zijn dood, in gezelschap van een of meer prostituees zou hebben doorgebracht. De boodschap van King bleef niettemin de jaren na diens dood onaangetast.