One Less Obstacle

<--

Het raketschild dat de Verenigde Staten in Polen en Tsjechië wilden bouwen, was van meet af aan een omstreden project. Het zette de klok terug in de richting van de Koude Oorlog en de wapenwedloop tussen Oost en West, terwijl de militaire effectiviteit ervan twijfelachtig was. Het is dus goed dat de Amerikaanse president Obama dit plan van zijn voorganger Bush heeft geschrapt.

Hoewel de VS voortdurend onderstreepten dat het antiraketsysteem bedoeld was als afweer tegen langeafstandswapens van Iran, beschouwde Rusland het als een vijandige daad niet ver van zijn grondgebied, waarop een antwoord noodzakelijk was. Vermoedelijk was dat vooral retoriek voor binnenlands gebruik. Maar het was hoe dan ook een feit dat het voorgenomen raketschild de verstandhouding tussen de twee, al dan niet voormalige, grootmachten bedierf.

Bovendien negeerde Bush bij zijn plannen zowel de NAVO als de EU, waarvan toch twee lidstaten bij de voorgenomen bouw betrokken waren. Het schild zaaide vooral verdeeldheid. Slechts in het anti-Russische Polen, waarvan de VS veruit de favoriete bondgenoot zijn, en hooguit een beetje in Tsjechië konden de Amerikanen op instemming rekenen.

Het laten vallen van het schild, zonder dat daar ogenschijnlijk al een tegenprestatie van Rusland tegenover staat, opent de mogelijkheid om andere onderhandelingen over ontwapening te heropenen of kansrijker te maken. Bij het staatsbezoek dat Obama in juli aan Moskou bracht, werd daarop al gezinspeeld door zijn ambtgenoot Medvedev en premier Poetin. Het zal dan ook geen toeval zijn dat de nieuwe secretaris-generaal van de NAVO, Rasmussen, meteen op de nieuwe situatie inspeelde met zijn pleidooi om de militaire samenwerking tussen de Atlantische verdragsorganisatie, de VS en Rusland een nieuwe impuls te geven.

Gelet op de twijfel die er van meet af aan bestond over de technische kwaliteiten van het raketschild, is het de vraag hoe groot de concessie is die Obama heeft gedaan. De VS werken al aan de verdere ontwikkeling van de SM-3-raket, en daarmee aan een flexibeler en mobieler afweersysteem tegen wapens voor de korte en middellange afstand. Daarvan wordt vermoed dat Iran die eerder zal ontwikkelen dan langeafstandsraketten. De SM-3 kan worden gestationeerd op plekken die de Russen minder snel als een provocatie zullen beschouwen.

Dat maakt het kiezen van een gemeenschappelijke positie van West en Oost tegenover Iran minder gecompliceerd. Het verminderen of wegnemen van de vermoede nucleaire dreiging die van dat land uitgaat, tegen Europa en Israël, blijft het streven.

Of sancties, waartegen Rusland zich nog steeds verzet, daarvoor het aangewezen middel zijn, staat te bezien. Zoals ook moet blijken of het recente Iraanse aanbod om te praten over het verwijderen van alle kernwapens ter wereld, serieus kan worden genomen. Voor beide opties geldt: afzien van het raketschild betekent een obstakel minder.