No More ‘Yabbadabadoo!’ in the U.S.

<--

Vijftig jaar geleden genoot LUCKAS VANDER TAELEN van de vrolijk stemmende Flintstones. Vandaag houden de Tea Party & consorten de VS een andere spiegel voor.

Ik ben opgegroeid met de Flintstones. De reeks liep op de toenmalige BRT in het begin van de jaren zestig. Als er een tekenfilm werd uitgezonden, zaten alle kinderen voor de televisie. Veel keus was er toen niet: Brussel Vlaams was de enige zender die er was. Dus keek iedereen naar hetzelfde en de volgende dag spraken we over niets anders op de speelplaats. The Flintstones werd in geen tijd razend populair en de commercie speelde daar graag op in. Wie een fles Cécémel kocht, kreeg er Flintstones-figuurtjes gratis bij. Ik heb nooit zoveel chocomelk gedronken als in die periode.

Ik heb fantastische herinneringen overgehouden aan de reeks; ze zijn voor mij onlosmakelijk verbonden met mijn jonge kinderjaren. De tune die ik ontelbare keren meezong, klinkt me nog steeds in de oren: Meet the Flintstones. They’re a modern stone-age family. We kregen van Fred Flintstone onze eerste lessen Engels en riepen elke week samen met hem de onvergetelijke laatste woorden van de aftiteling: Wilma!Open the door! En zijn vreugdekreet Jabedabedoe! was de strijdkreet van het hele eerste studiejaar in mijn Aalsterse school.

Amerikaanse droom

Dat de reeks een inslaand succes was hoeft niet te verwonderen. Maar eerder dan de verhaaltjes, was het vooral het kader dat de serie zo bijzonder maakte. Door van het Amerika van toen een prehistorische parodie te maken, werd het decor grappiger dan het scenario. De details waren belangrijker dan de hoofdlijnen: auto’s waren van steen en hout en werden aangedreven door de voeten van Fred Flintstone, die een ruk gaf aan de staart van een vogel om te claxonneren. Fred bediende een dinosaurus als kraan bij zijn werk in de steengroeven. Andere voorhistorische dieren deden dienst als platenspeler, douche of stofzuiger. Wilma waste Freds kleren in de bek van een pelikaan. Alle hedendaags comfort was getransponeerd naar Bedrock, zoals het stadje van de Flintstones heette en wat zoveel betekent als fundamenteel, de basisprincipes, de essentie.

Want daarover ging The Flintstones eigenlijk: de American dream. Fred en Wilma Flintstone beleefden die volop met hun buren Barney en Betty. Fred en Barney mochten dan wel arbeiders zijn, maar ze hadden een mooi modern huis en een auto en profiteerden volop van de weldaden van de consumptiemaatschappij. Fred en Wilma Flintstone deden met hun baby Pebbles dienst als het perfecte harmonieuze koppel, met een duidelijke man-vrouwrolverdeling: Fred was kostwinner en Wilma deed het huishouden. Voor het disfunctionele familieleven van Homer Simpson was geen plaats in Bedrock. Toch waren de Flintstones op zedelijk vlak baanbrekend: het was de eerste animatieserie waar in de slaapkamer van de hoofdpersonages een tweepersoonsbed te zien was. Dat getrouwde mensen ook samen sliepen, mocht voorheen in het puriteinse Amerika niet getoond worden. Zo was het prehistorische Bedrock de voorbode van de seksuele revolutie van de jaren zestig.

Spiegeltje, spiegeltje…

De wereld van Fred Flintstone was een spiegel van het zorgeloze naoorlogse Amerika dat de sky als de limit zag en zich onoverwinnelijk waande. Het blanke Amerika weliswaar, want in Bedrock woonden geen zwarten of latino’s. De serie liep van 1960 tot 1966 terwijl de Amerikaanse droom stilaan begon af te takelen. De politieke moorden op de Kennedy’s en Martin Luther King en de Vietnamese nachtmerrie zouden aan die euforische periode een einde maken.

Wie toen elke week genoot van de Flintstones en de reeks nu vijftig jaar later herbekijkt, kan niet anders dan zich de bedenking maken hoezeer de Verenigde Staten veranderd zijn. Het ongebreidelde optimisme en geloof in eigen mogelijkheden van toen hebben plaatsgemaakt voor angst en cynisme. De mondialisering en de financiële crisis hebben ervoor gezorgd dat het Amerikaanse natiegevoel langzaam maar zeker aftakelt. De Tea Party-beweging rond de voormalige Republikeinse vice-presidentskandidate Sarah Palin stimuleert samen met televisiezender Fox het wantrouwen tegenover alles wat uit Washington komt en probeert op alle mogelijke manieren de autoriteit van president Obama aan te tasten. Het angstige Amerika dat niet zo lang geleden nog Yes we can! schreeuwde, lijkt rijp voor dat populisme van de Tea Party.

Meer dan 20 procent van de Amerikanen gelooft nog steeds niet dat Obama de Amerikaanse identiteit heeft en vermoedt een duister complot achter zijn verkiezing. Omdat hij alle Amerikanen een ziekteverzekering wil geven, is Obama voor vele Amerikanen een cryptocommunist. De gemiddelde Amerikaan vindt het recht op een eigen wapen belangrijker dan een veralgemeende gezondheidspolitiek. Hij is een angsthaas geworden die zich voortdurend bedreigd voelt en die niet meer weet wat de plaats van zijn land in de nieuwe wereldorde zal zijn.

Het idee van de Democratische partij uit de jaren zestig om van de VS een great society te maken, met als einddoel een samenleving zonder armoede of racisme, lijkt verder weg dan ook. Door de kost van de oorlogen en de torenhoge schuld kan de Amerikaanse staat zelfs niet meer voldoen aan zijn meest essentiële verplichtingen. Omdat er geen geld is om sommige zwaar gehavende straten te herstellen, wordt het wegdek dan maar helemaal weggehaald. Zo wordt de overheid ontslagen van de plicht om de openbare weg te onderhouden, omdat die gedegradeerd wordt tot verharde landweg. Terwijl de investeerders massaal hun geld in veiligheid brengen in de Aziatische groeimarkten, lijken de Verenigde Staten hun imago van economische grootmacht definitief kwijt. De Amerikanen plooien zich steeds meer op zichzelf terug en zijn bang voor wat de toekomst brengen zal. Ze dromen niet meer van een New frontier zoals Kennedy en al evenmin van de ambitieuze New deal van Roosevelt. Het enige wat hen rest is de herinnering aan hun glorieus verleden. En de heruitzendingen van de Flintstones, de nostalgie naar het vergane Bedrock, toen Amerika nog in zichzelf geloofde en mij als kleine jongen liet dromen.