“I Lied to Free My Country”

<--

‘Ik loog om mijn land te bevrijden’

Iraakse overloper ‘Curveball’ bekent

Niemand speelde een grotere rol in de val van Saddam Hoessein dan ‘Curveball’. Maar nu bekent de man die de CIA wijsmaakte dat Irak massavernietigingswapens had, voor het eerst dat hij loog. Een verhaal over goedgelovige spionnen en al te gretige politici.

5 februari 2003. De wereld is aan het tv-scherm gekluisterd. Colin Powell, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, geeft in de VN-Veiligheidsraad een overzicht van de Amerikaanse informatie over Saddam Hoesseins massavernietigingswapens. Die gevaarlijke wapens zijn –althans officieel – de reden waarom de regering van George W. Bush Irak wil binnenvallen. Powells bewijsmateriaal maakt indruk omdat de minister niet als uitermate oorlogszuchtig te boek staat.

Zijn voornaamste bewijs zijn mobiele laboratoria voor de aanmaak van biologische wapens. Powell geeft een gedetailleerde beschrijving van de labs en toont zelfs een tekening van een lab die volgens hem gebaseerd is op een ooggetuigenverslag van een Iraakse chemische ingenieur. ‘Die man was ook ter plaatse toen bij een ongeluk in 1998 twaalf technici omkwamen door blootstelling aan chemische producten’, zegt hij.

2 april 2004. Powell geeft in een interview toe dat het ‘meest dramatische deel’ van zijn pleidooi om ten oorlog te trekken, niet gebaseerd was op ‘betrouwbare informatie’. Voor zijn speech had hij nochtans elk argument, elk brokje informatie uitgevlooid met de spionnen van de CIA. En toch leek hij er ingeluisd te zijn, zo blijkt uit het rapport van de Iraq Survey Group, een officiële onderzoekscommissie die na de invasie op zoek ging naar Saddams wapens.

Powells reputatie staat op het spel en hij is niet van plan zonder meer de schuld voor het fiasco op zich te nemen. Hij speelt de zwartepiet door naar de spionnen van de CIA, die op hun beurt hun Duitse collega’s van de Bundesnachrichtendienst (BND) met de vinger wijzen. De Amerikanen kregen de informatie over de mobiele labs immers van een informant van de BND, bijgenaamd ‘Curveball’.

‘Maar die informatie kwam wel met een duidelijke waarschuwing over de betrouwbaarheid van Curveball’, repliceren de Duitsers, verbijsterd over de Amerikaanse aantijgingen, in Die Zeit.

In de bittere oorlog over de strijd die al sinds 11 september 2001 binnen de regering-Bush woedde, kwam het ware verhaal van de mobiele labs, Curveball, en de manier waarop de haviken doelbewust argumenten voor de invasie zochten, naar boven (DS 5 april 2004).

Curveball bleek de broer te zijn van een topmedewerker van Achmed Chalabi, de leider van een groep Iraakse bannelingen die al jaren lobbyde bij opeenvolgende Amerikaanse regeringen om een einde te maken aan het Iraakse regime en die zichzelf al op Saddams troon zag zitten. Toen na de invasie geen massavernietigingswapens werden gevonden, moesten de Amerikanen toegeven dat de overlopers aan de basis van veel valse informatie lagen. ‘Curveball is een gepatenteerde leugenaar’, zei David Kay van de Iraq Survey Group.

Asiel

Curveball landde eind 1999 in München en vroeg meteen asiel aan. Op zijn aanvraag schreef hij dat hij gewerkt had als chemisch ingenieur in een fabriek voor biowapens in Djerf al-Nadaf. Dat trok blijkbaar de aandacht van de Duitse instanties, want een tijd later werd hij gecontacteerd door een BND’er, een zeker ‘dr. Paul’.

‘Ik kreeg de kans om een verhaal te fabriceren dat kon bijdragen tot de val van Saddam Hoessein’, bekent Curveball nu aan de Britse krant The Guardian.

De Irakees zei verbaasd geweest te zijn dat zijn verzinsels zo gretig werden geloofd. Eind 2000 vreesde hij nochtans even dat het liedje uit was. De BND was samen met Britse agenten in Dubai Curveballs gewezen Iraakse baas, dr. Basil Latif, gaan ondervragen. En Latif had aangetoond dat zijn gewezen ondergeschikte loog.

Hiermee geconfronteerd door de BND zei Curveball: ‘Als Latif zegt dat er geen labs waren, waren er inderdaad geen labs’. Pas eind mei 2002 werd hij opnieuw op de rooster gelegd. Volgens de Irakees dreigde de BND ermee om zijn zwangere Marokkaanse vrouw en zijn zoontje, die in Spanje waren en naar Duitsland wilden komen, naar Marokko te sturen, als hij niet meewerkte.

Het duurde tot januari 2003 — een maand voor Powells oorlogsspeech in de VN — voor dr. Paul de mobiele labs opnieuw ter sprake bracht. Curveball vond dat vreemd want hij was er vast van overtuigd dat zijn verhaal over de labs al lang niet meer werd geloofd.

En dus was hij naar eigen zeggen verbijsterd dat Powell zijn verhaal gebruikte om de oorlog te rechtvaardigen. Hij belde naar de BND, die verzekerd had dat zijn informatie Duitsland niet zou verlaten. ‘De man die verantwoordelijk was voor mij, gaf toe dat er een “klein probleempje” was en maande me aan onder te duiken omdat het in de flat niet meer veilig was voor mij en mijn gezin.’ Drie maanden lang werd hij zo goed als opgesloten in een hotel. Hij mocht van de BND met niemand praten en geen tv kijken.

In het interview met The Guardian bekent Curveball nu voor het eerst dat hij destijds loog. Tegenover CNN ontkende hij eind 2007 nog staalhard en vorig jaar stuurde hij de politie af op Deense journalisten die hem wilden interviewen. Sinds in 2007 uitlekte dat Curveballs ware naam Rafid Ahmed Alwan al-Janabi is en dat hij in Karlsruhe woont, hield hij zich gedeisd, op bevel van de Duitse geheime dienst. Sinds de val van Bagdad in 2003 stond hij immers op menigeens lijst van ‘meest gezochten’.

Waarheid

Waarom is hij dan nu wel bereid ‘de waarheid’ te vertellen? Wel, het gaat niet goed met Curveball. De Duitse spionnen zorgden er in 2008 voor dat al-Janabi en zijn gezin het Duitse staatsburgerschap kregen. Maar tegelijkertijd trokken ze zijn uitkering van 3.000 euro per maand in en namen ze zijn Mercedes af. Sindsdien moet hij voor zichzelf zorgen en dat valt niet mee voor iemand met de reputatie van een fantast.

Twee keer is hij al teruggekeerd naar zijn geboorteland waar hij een politieke partij oprichtte en deelnam aan de parlementsverkiezingen in maart. Hij scoorde welgeteld 1.700 stemmen. Hij heeft ook een boek geschreven en is nu op zoek naar een uitgever.

‘Ik zal eerlijk met u zijn’, zei hij aan de krant. ‘Ik heb nu grote problemen omdat de geheime dienst mijn appartement en mijn gsm afnam. Ik zit in een benarde positie.’

En dus poogt al-Janabi zich nu, onder meer via het interview The Guardian, een nieuw imago aan te meten, dat van patriot en bevrijder, in plaats van een leugenaar die mee verantwoordelijk is voor de dood van duizenden landgenoten. Daarom ook benadrukt hij in het interview dat hij al op 13 maart 2000 asiel kreeg, drie weken voor hem ook maar één vraag over Saddams wapens werd gesteld. ‘De Duitsers hebben gezegd dat ik hen over de biologische wapens vertelde om asiel te krijgen, maar dat is niet waar. Mijn zonen en ik zijn er fier op dat wij de reden waren die Irak een kans op democratie gaf.’

Spijt heeft hij naar eigen zeggen niet. ‘Als ik de kans kreeg te herbeginnen, zou ik hetzelfde zeggen, want ik zou niet willen dat het regime aan de macht bleef.’ Zelfs als hij wordt geconfronteerd met het hoge dodental van de oorlog en de burgerstrijd nadien, blijft hij erbij dat ‘er geen andere manier was om Irak te bevrijden van Saddam.’

Een beetje bitterheid klinkt wel door in zijn woorden. ‘Colin Powell heeft niet gezegd dat ik de enige reden voor de oorlog was. Hij sprak over drie zaken: eerst en vooral uranium, ten tweede Al-Qaeda, en ten derde mijn verhaal. Ik weet niet waarom de andere bronnen, die over uranium en Al-Qaeda, geheim blijven en mijn naam is uitgelekt. Maar ik leg er mij bij neer, want ik heb iets voor mijn land kunnen doen en dat is voor mij voldoende.’