From the Principle of Integration to Alliance with al-Qaida

<--

يادداشت روز

از قاعده گرايي تا القاعده گرايي

خراسان – مورخ دوشنبه 1390/11/24 شماره انتشار 18053

نويسنده: عليرضارضاخواه

بسياري از کارشناسان روابط بين الملل در تحليل سياست خارجي دولت اوباما بر اين باور بودند که پس از رويکردهاي يک جانبه گرايانه نئو محافظه کاران در دولت جورج بوش ، رويکرد دولت بعدي آمريکا قاعده گرايي به معني تثبيت نهادها و سازمان هاي بين المللي، چند جانبه گرايي و تاکيد بر قواعد بين المللي خواهد بود. عبور از بحث اروپاي قديم و جديد، پشتيباني از عضويت دائم هند در شوراي امنيت، تشکيل گروه جي 20 (G20)، امضاي پيمان استارت جديد ميان روسيه و آمريکا همه شواهدي بر سلطه دکترين نهادگرايي ليبرال بر وزارت خارجه آمريکا بود. با اين حال آن چه مورد غفلت بسياري از تحليل گران قرار گرفت اين واقعيت است که عامل اصلي تعيين کننده رويکردهاي سياست خارجي امريکا از آغاز تشکيل آن تا کنون صرفا منافع اين کشور مي باشد. نقل است از جورج واشنگتن اولين رئيس جمهور آمريکا که گفته بود، در سياست خارجي دوست و دشمن وجود ندارد و تنها چيزي که وجود دارد منافع است؛ همان عاملي که باعث شد تا جان اف کندي ليبرال ترين رئيس جمهور تاريخ آمريکا قانون تشکيل جوخه هاي ترور خارجي ارتش آمريکا و سازمان سيا را امضا کند.

تحولات سوريه آزمون ديگري است که نشان مي دهد، رويکردهاي ليبرال و قاعده گرايي تنها هنگامي در دستگاه ديپلماسي آمريکا مطرح مي شود که پاي منافع حياتي اين کشور مطرح نباشد. از همين رو است که بعد از يک دهه آتش افروزي ايالات متحده در خاورميانه به بهانه مبارزه با القاعده امروز بار ديگر شاهد همپيماني القاعده و آمريکا در عرصه سياسي سوريه هستيم. سياستمداران واشنگتن که به دليل مخالفت هاي مسکو و پکن نتوانسته اند در سازمان ملل به اهداف خود دست يابند، در اقدامي هماهنگ با حاميان افراط و خشونت در منطقه، سياست القاعده گرايي را براي پيش برد اهدافشان برگزيده اند. بيانيه روز گذشته ايمن الظواهري رهبر جديد القاعده در حمايت از نا آرامي هاي سوريه هم زمان با تاکيد هيلاري کلينتون بر اين که ” آمريکا هيچ گاه مخالفان مسلح بشار اسد را تنها نمي گذارد”، نشان دهنده رويکرد دوباره القاعده گرايي در سياست خارجي آمريکاست. رويکردي که يک بار پيش از اين آمريکا در مقابله با شوروي سابق در افغانستان به کاربرد و ماحصل آن را در 11 سپتامبر 2001 مشاهده نمود. عربستان سعودي به عنوان خاستگاه فکري و مالي جريان افر اط و خشونت در منطقه خواستار به کارگيري تمامي امکانات کشورهاي عربي براي مبارزه با بشار اسد شده است، اين درحالي است که روز گذشته “عاشور بن خيال” وزير امور خارجه ليبي در مصاحبه با نشريه فايننشال تايمز حضور جنگجويان ليبيايي را در سوريه تاييد کرده و عنوان داشته :” شوراي انتقالي ليبي نمي تواند گروه هاي مسلح اين کشور را از سفر به سوريه و مبارزه مسلحانه برعليه دولت بشار اسد منع کند.” قطر ، عربستان، ترکيه و عربستان به عنوان نوک پيمان ائتلاف ضد سوري با تسليح دوباره جنگجويان القاعده و حمايت مالي از اين گروه براي يارگيري جديد در ميان جوانان عرب منطقه، سياست القاعده گرايي جديدي را دنبال مي کنند، سياست آزموده شده اي که نتيجه آن جز تداوم خشونت در کشورهاي منطقه نخواهد بود. پايان خشونت ها در سوريه چه به نفع نظام حاکم و چه به ضرر آن، آغازي خواهد بود بر احياي بيش از پيش القاعده در خاورميانه، البته اين بار در همسايگي اسرائيل وبسيار نزديک تر به مرزهاي اروپا.