Zal het akkoord over het studentenleenstelsel dat vlak voor Hemelvaartsdag is aangekondigd Amerikaanse toestanden naar Nederland brengen? Want in de Angelsaksische wereld worden veel studenten in het nauw gebracht door soms torenhoge schuldenlasten na hun studie. Hoewel de effecten wellicht zullen meevallen, gaat het Nederlandse stelsel meer op dat van de VS lijken.
Natuurlijk zijn er belangrijke verschillen. Amerikaanse universiteiten zijn erg duur. De gemiddelde jaarlijkse prijs voor een bacheloropleiding op een particuliere universiteit in de VS is 33.000 euro. Op New York University, een van de duurste, betaalt een student zelfs 44.000 euro per jaar. Als je goedkoper wilt studeren, kun je naar de staatsuniversiteit gaan. Inwoners van die staat krijgen namelijk een opleiding voor een gereduceerd tarief: gemiddeld 17.000 euro per jaar.
Maar er worden wel veel studiebeurzen verstrekt. In Nederland zullen studenten van wie de ouders minder verdienen dan 46.000 euro per jaar alsnog een inkomensafhankelijke beurs krijgen. In Amerika krijgen veel meer studenten een beurs, ook als de ouders meer verdienen. De hoogte van de beurs hangt meestal deels af van het talent en de cijfers van studenten en deels van hun financiële positie. Toen ik studeerde, hoefde ik voor mijn studie, huisvesting en maaltijden slechts 40 procent van de daadwerkelijke kosten te betalen. De rest werd vergoed door de beurs die ik ontving. Studenten kiezen vaak de instelling met de beste ‘deal’. In dit opzicht is een ‘sociaal’ stelsel dat minister Bussemaker wil al lang in de VS ingevoerd.
Schuldprobleem
De schuld na afloop van de studie gaat in beide landen meer op elkaar lijken. Bussemaker heeft berekend dat de gemiddelde studieschuld zal oplopen van 15.000 tot 21.000 euro. Dat laatste is ook ongeveer de gemiddelde schuld van een Amerikaanse student na een bachelor-opleiding.
De Amerikaanse overheid is zich bewust van het schuldprobleem. Daarom zijn de voorwaarden vrij gunstig. Studenten kunnen kiezen hoeveel zij willen terugbetalen per maand en over welke periode. Maar Nederlandse studenten zullen het nog beter hebben. Amerikaanse studenten kunnen 10 tot 25 jaar doen over terugbetaling, Nederlandse studenten 30 tot 40 jaar. Amerikanen betalen 10 tot 15 procent van het inkomen aan aflossing, Nederlanders hoeven niet meer dan 4 procent af te dragen. De rente is ook lager. Desalniettemin moet je met een flinke schuld beginnen als je klaar bent om de arbeidsmarkt te betreden en een huis te kopen. Nu zijn er 7 miljoen ex-studenten in de VS die hun studieschulden niet tijdig afbetalen. Ondanks gunstige voorwaarden in beide landen brengen hoge schulden risico’s met zich mee.
In Nederland zeggen politici dat studenten gecompenseerd worden voor het verlies aan studiefinanciering door de extra investeringen van 1 miljard euro in de verbetering van het onderwijs, omdat hierdoor hun verdiensten ook omhoog zullen gaan. Dit valt nog te bezien.
Monodisciplinair
Een ander doel van het leenstelsel is om studenten tijdig te laten afstuderen. Als je zelf voor je studie moet betalen, is het menens. Maar dat veronderstelt dat jonge studenten precies weten welke specialisatie ze willen volgen. In de VS wordt dit probleem deels ondervangen door de brede bacheloropleidingen, die vier jaar duren en die langzamerhand toeleiden naar specialisaties. Pas in de masterfase volgt de echte specialisatie.
In Nederland is de klassieke universitaire opleiding monodisciplinair. Door invoering van het zogenoemde Matching – een soort verkenningstraject van enkele dagen in de zomer – zouden studenten zich beter bewust moeten zijn van het belang van een studiekeuze. Maar deze trajecten zijn beperkt en vrijblijvend: too little, too late. Het moet nog blijken of jonge studenten hierdoor in staat zijn om meteen de juiste universitaire opleiding te kiezen. Misschien zal het leenstelsel de propedeusefase veranderen en een meer algemeen karakter geven om studenten te begeleiden in het maken van de juiste keuze.
Nederland zal dus geen Amerikaanse toestanden krijgen als het sociaal leenstelsel gul blijft en het collegegeld binnen de perken wordt gehouden. Maar er is onmiskenbaar sprake van een toenadering van beide stelsels en de uiteindelijke studieschuld voor studenten.
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.