Iran Returns to the International Community

<--

Επιστροφή Ιράν στη διεθνή κοινότητα

Της Μέλανης Αντωνίου

Share on facebook

Share on twitter

More Sharing Services

0

Όταν το 1979, το καθεστώς του Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί (Σάχης) στην Περσία κατέρρεε κάτω από το βάρος της Ισλαμικής Επανάστασης, η διάδοχη κατάσταση στο Ιράν υπό τον θρησκευτικό και πολιτικό ηγέτη της, Αγιατολάχ Χομεϊνί, βρέθηκε στη διεθνή απομόνωση. Η Περσία ήταν στενός σύμμαχος και ένας από τους σημαντικούς πυλώνες στήριξης των οικονομικών συμφερόντων της Δύσης στην περιοχή. Το περσικό πετρέλαιο ήταν άλλωστε κρίσιμης σημασίας για τη διατήρηση του ενεργειακού «ισοζυγίου» που επέβαλαν τα δυτικά συμφέροντα στη διεθνή κοινότητα.

Τα συμφέροντα αυτά προδίκασαν και την εχθρική στάση των ΗΠΑ, κατ’ επέκταση και του υπόλοιπου δυτικού κόσμου, απέναντι στην Ιρανική Επανάσταση, τουλάχιστον στην αρχή. Γιατί στη συνέχεια, η ομηρεία των 52 Αμερικανών διπλωματών και 20 Ιρανών υπαλλήλων της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Τεχεράνη για 444 ημέρες, την ταραγμένη εκείνη περίοδο του 1979, σε απαίτηση της έκδοσης του ανατραπέντος Σάχη στο Ιράν, ο οποίος είχε ήδη αυτοεξοριστεί στις ΗΠΑ, πυροδότησε τη διπλωματική κρίση ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν που διήρκησε μέχρι και τις ημέρες μας.

Η απομόνωση του Ιράν τα τελευταία 36 χρόνια, μεταξύ άλλων αρνητικών δεδομένων που δημιουργούσε στο ισχύον διεθνές σύστημα, αποτελούσε μια εστία μόνιμης απειλής τόσο της περιφερειακής, όσο και της διεθνούς ασφάλειας. Μια απειλή που πήρε νέες διαστάσεις όταν στα τέλη της δεκαετίας του ’90, το ιρανικό καθεστώς αποφάσισε την επανέναρξη του πυρηνικού προγράμματος της χώρας, ο αρχικός σχεδιασμός του οποίου χρονολογείται από την εποχή του Σάχη. Οι διαβεβαιώσεις της Τεχεράνης ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι μόνο για ειρηνικούς σκοπούς, καθώς και η δήλωση, η δέσμευσή της στις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τη Συνθήκη για τη μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων, όπως και η ετοιμότητα της να αποδεχτεί ελέγχους από τους επιθεωρητές της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας δεν έπειθαν. Και πώς να έπειθαν, όταν η παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου που ανακοίνωσε το Ιράν σε ποσοστό 20%, δεν μπορούσε να συνάδει με ειρηνικούς σκοπούς, αν και παραμένει ακόμη σε απόσταση από την αναγκαία παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου για σκοπούς πυρηνικών όπλων.

Το επικίνδυνο σκηνικό ενός ανυπέρβλητου αδιεξόδου που δημιουργήθηκε και απειλούσε την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια, επιτάθηκε τόσο από την άρνηση για πολλά χρόνια της Ουάσιγκτον και της Τεχεράνης να εμπλακούν σε έναν μεταξύ τους διάλογο. Ένα σκηνικό που διαφοροποιήθηκε από την εκλογή Μπαράκ Ομπάμα στις ΗΠΑ και πιο πρόσφατα, το 2013, του μετριοπαθούς πολιτικού ηγέτη, Χασάν Ρουχανί, στο Ιράν.

Ο διάλογος που άρχισε τον προηγούμενο χρόνο μεταξύ του Ιράν και των 5+1 για την κατάληξη σε συμφωνία μεταξύ της Τεχεράνης και της διεθνούς κοινότητας βρίσκεται σε εξέλιξη με ενδείξεις για θετική έκβαση. Αν και η συμφωνία δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, τα διάφορα εμπλεκόμενα μέρη, δείχνουν αποφασισμένα, μέσα από αμοιβαίες υποχωρήσεις, να φτάσουν σε συμφωνία που θα απαντά και στο ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Μια εξέλιξη βέβαια που όταν προκύψει θα δημιουργήσει και σοβαρές ανακατατάξεις στην περιφερειακή και παγκόσμια πολιτική σκηνή. Βάζοντας στο επίκεντρο τη Μέση Ανατολή, οι προβλεπόμενες ανακατατάξεις αναμένεται να επηρεάσουν άμεσα τέσσερις κυρίως χώρες: τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, το Ισραήλ και την Τουρκία. Η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ θα αποκτήσουν έναν ισχυρό ανταγωνιστή στην παγκόσμια αγορά του πετρελαίου και του φυσικού αερίου αντίστοιχα. Το Ισραήλ θα απολέσει έναν κοινό εχθρό με τις ΗΠΑ στην αξιοποίηση του οποίου στήριζε και μέρος της αμερικανικής πολιτικο-στρατιωτικής στήριξης που απολάμβανε στην περιοχή. Η Τουρκία θα αποκτήσει έναν ισχυρό ανταγωνιστή, ένα αντίπαλο δέος, στον ηγεμονικό ρόλο που θέλει να διαδραματίσει στην περιοχή. Άλλωστε, η Τουρκία και το Ιράν, όπως το Ιράν και ο Αραβικός κόσμος, το Ιράν και το Ισραήλ, αλλά και οι χιαστί σχέσεις μεταξύ τους, ιστορικά στηρίζονταν σε μια μεσανατολίτικων προδιαγραφών αμφίρροπη εξισορρόπηση δυνάμεων.

antonioum@kathimerini.com