Alleen daadkrachtige leiders die actie ondernemen tegen klimaatverandering waren welkom bij de klimaattop van de VN in New York. Toch was de sfeer geladen, door een bliksembezoek van Donald Trump en een donderspeech van Greta Thunberg.
Het is Greta Thunberg versus Donald Trump, maandag tijdens een speciaal ingelaste klimaattop van de Verenigde Naties. Het filmpje spreekt boekdelen. Het is een ontmoeting die geen ontmoeting is, op de plek die toch is gemaakt om de wereld bij elkaar te brengen. De activiste zet haar gezicht op ziedend onweer als de Amerikaanse president, die onverwacht een bliksembezoek brengt, stuurs voor zich uit mompelend de lobby van het VN-gebouw binnenkomt. Zij ziet hem; hij kijkt niet naar haar om. Het is een botsing van twee werelden. De ene wereld is woedend. De andere negeert dat.
We gaan het eens helemaal anders doen, dacht António Guterres vorig jaar, toen hij signaleerde dat de uitstoot van broeikasgassen maar bleef stijgen en het klimaat maar bleef veranderen en de wereld op pad was naar, zoals hij het noemde, collectieve zelfmoord. De secretaris-generaal van de Verenigde Naties bedacht daarom een Klimaat Actie Top, een bijeenkomst waarop landen elkaar zouden aansporen om beter hun best te doen, opgezet volgens de basistruc voor elk constructief feestje: als je geen geëikel wilt moet je geen eikels uitnodigen.
Maandag vond het resultaat plaats in New York, op alweer een abnormaal zomerse herfstdag in het land dat (op federaal niveau) niets wil weten van klimaatverandering. In de zalen en de tuin van de Verenigde Naties liepen regeringsleiders, activisten en bestuursvoorzitters rond die vinden dat het tijd is om meer actie te ondernemen om het tij te keren, en daar ideeën over hebben.
Actie, dáár moest het over gaan.
Zoals de Nederlandse premier Mark Rutte het zei: ‘Het heeft niet zo veel zin om de hele tijd te roepen: de buurvrouw doet dit niet goed en de buurman doet dat niet goed. Er gebeurt heel veel wél, en daar ben ik positief over.’
Rutte was een van de zestig regeringsleiders die door de ballotage waren gekomen: op het podium waren maandag alleen landen welkom die een ambitieus verhaal over emissiereductie konden afsteken, een verhaal dat als voorbeeld zou kunnen dienen voor de andere landen. Zo’n veertig anderen hadden de lat niet gehaald, en weer zestig anderen hadden niet eens wat ingeleverd.
Daarmee is de polarisatie van de wereld ook tot de internationale klimaatpolitiek doorgedrongen. Tot dusver trok de mondiale gemeenschap altijd gezamenlijk op. Het consensusmodel van de zogeheten COP’s, de tweejaarlijkse, berucht stroperige klimaatconferenties die na twee weken van stroef heen-en-weer praten altijd op het laatste moment een unanieme verklaring opleveren waar iedereen nog alle kanten mee uit kan, dekte de conflicten altijd met de mantel der liefde toe. Maandag wilde Guterres duidelijk maken: er zijn good guys en bad guys in de klimaatarena.
Het maakte de sfeer activistischer en in zekere zin optimistischer dan die op de ‘gewone’ klimaatconferenties. Ja, er moet dus nog veel gebeuren om de uitstoot van broeikasgassen terug te brengen, maar dat kán wel. ‘Het is niet makkelijk, we hebben offers moeten brengen’, zei bestuursvoorzitter Henrik Poulsen van het Deense energiebedrijf Orsted (voorheen Dong). ‘Maar inmiddels zijn we van kolen, olie en gas overgeschakeld op wind, en is wind goedkoper dan fossiele stroomopwekking. Als de overheid ambitieuze doelen stelt, wordt het bedrijfsleven gedwongen tot ambitieuze innovatie.’
Ook Rutte was positief. Hij stelde het gepolder rond de klimaattafel als voorbeeld voor de rest van de wereld. ‘Het duurt misschien wel lang, maar als je eenmaal uitgepraat bent gaat de uitvoering veel sneller.’ Volgens hem ‘kunnen we gewoon auto blijven rijden’; Rutte vond dat we niet alleen ‘angst moeten communiceren’. En bood klimaatverandering ook geen economische kansen? Hij wees op het belang van adaptatie, het aanpassen aan gevolgen van klimaatverandering door hogere dijken, betere kustbescherming. ‘Daar is Nederland al honderden jaren mee bezig’, zei hij. ‘We zijn nu actief in New Orleans, New York, Boston. Er zijn mogelijkheden, als je er snel op inspeelt.’
Maar juist die vertaling van zorgen in kansen stuitte Thunberg tegen de borst. ‘Hoe durven jullie!’, zei ze tegen een zaal vol enigszins beduusde wereldleiders. ‘We staan aan het begin van een massaal uitsterven en alles waar jullie over kunnen praten is geld en sprookjes van eeuwige economische groei. We zullen jullie nooit vergeven.’
Om dat extra duidelijk te maken diende zij met vijftien andere kinderen een aanklacht in tegen vijf landen (Frankrijk, Duitsland, Argentinië, Brazilië en Turkije) die in haar ogen de Rechten van het Kind hebben geschonden, omdat ze niet genoeg gedaan hebben om klimaatverandering te voorkomen terwijl ze wisten wat de gevolgen waren. Schadevergoeding hoeft ze niet, zei Thunberg. Als de landen hun fouten maar erkennen en tot inkeer komen.
De Verenigde Staten ontsprongen de dans, omdat die de VN-conventie over de rechten van het kind niet hebben ondertekend. Isolationisme werkt soms, weet ook president Trump. Hij was na een paar minuten alweer van de klimaattop vertrokken, zonder verder een woord te hebben gewisseld.
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.