Stabilizing the Obama Doctrine

<--

Σταθεροποιητικό Δόγμα Ομπάμα

Στις ΗΠΑ είναι παράδοση η συμπύκνωση και η απλοποίη­ση με κίνδυνο την απλού­στευ­ση στην εξωτερική πολιτι­κή, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο μια σειρά από τοποθετήσεις προέδρων έχουν περάσει στην Ιστορία ως δό­γματα. Πρώτος διδάξας στην τρίτη δεκαετία του 19ου αιώνα ο Μονρόε, ο όποιος κατέστησε σαφές ότι η Ουά­σιγκτον δεν πρόκειται να ανε­χθεί επεμβάσεις ευρωπαϊκών δυνά­μεων στη Βόρεια και τη Νότια Αμερική.

Δεύτερος ο Ουίλσον που πέτυχε το 1917 την εμπλοκή της χώρας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και επεχείρη­σε το 1919-20 να ρυθμίσει τη διεθνή σταθερότητα μέσω της Κοινωνίας των Εθνών, ένα εγχείρημα που τορπίλισε η Γερουσία, η οποία απέρριψε το 1920 τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, με τις ΗΠΑ να παλιν­δρο­μούν στον απομονωτισμό. Τρίτος ο Τρούμαν που με το ομώνυμο δόγμα για στήριξη Ελλάδας – Τουρκίας απέναντι στον «κομμου­νιστικό κίνδυνο» και στη «σοβιετική απειλή» και με κύριο εργαλείο τη βοήθεια του Σχεδίου Μάρσαλ προς τη Δυτική Ευρώπη κατέστησε τις ΗΠΑ μια μόνιμη και την πιο βαρύνουσα παράμετρο διαμόρφω­σης των ισορροπιών στην Ευρώπη.

Τον τίτλο δόγματος, χωρίς όμως η Ιστορία να τους δικαιώσει, διεκδίκη­σαν για την πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή ο Αϊζενχάουερ το 1958 και ο Κάρτερ το 1979, με τον πρώτο να δηλώνει ότι η Ουάσιγκτον θα εμποδίσει την επέκταση του «διεθνούς κομμουνισμού» στην περιοχή και τον δεύτερο να δεσμεύεται ότι θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα για την προάσπιση των ζωτικών συμφερόντων της χώρας του στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και τη Νοτιοδυτική Ασία.

Στο τέλος της δεύτερης θητείας του, ο Ομπάμα μπορεί δικαίως να υπογραμμίζει στην τελευταία ομιλία του για την κατάσταση της ένωσης στο Κογκρέσο ότι ουδέποτε η χώρα ήταν τόσο ισχυρή. Αθόρυβα και σταδιακά στη δεύτερη θητεία Ομπάμα εγκαταλείφθηκε η μεγάλη ψευδαίσθηση που σφράγισε τη θητεία των Κλίντον και Μπους υιού ότι οι ΗΠΑ, ως νικητής του Ψυχρού Πολέμου, δικαιούνται και είναι υποχρεωμένες να επιβάλουν μια παγκόσμια Pax Americana. Επρόκειτο για μια επικίνδυνη προσέγγιση στη λογική της αυτοεκπληρούμενης προφητείας που επισπεύδει την εξέλιξη που θέλει να αποτρέψει την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία της Ουάσιγκτον.

Ο Ομπάμα, που προχωρά σε μια συνολική προσέγγιση με τη Μόσχα και βαδίζει προς συνολική εκκαθάριση εκκρεμοτήτων με την Τεχεράνη, πρόλαβε το τρένο στο παρά πέντε: Ρωσία, Κίνα, Γερμανία, αλλά και οι αναδυόμενες δυνάμεις όπως η Ινδία, παρά τη δυσαρέσκειά τους για τον μέχρι πρόσφατα μονομερή αμερικανικό παρεμβα­τισμό, δεν επιχείρησαν ποτέ να διαμορφώσουν συσπείρωση ή συμμαχία απέναντι στις ΗΠΑ, καθώς μια έστω και προβληματική ισορρο­πία με την Ουάσιγκτον προέβαλλε ως πιο συμφέρουσα επιλογή από ένα μέτωπο δυσαρεστημένων.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτω­ση της πολιτικής των ΗΠΑ στην Ουκρανία, που ξεκίνησε ως προσπάθεια παρεμβολής στη διμερή στρατηγική συνεργασία Μόσχας-Βερολίνου, μια δυναμική που οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια στην προσέγγιση Ρωσίας-Κίνας. Στη Μέση Ανατολή δοκιμάζεται σήμερα η επικαιροποιημένη επανέκδοση του μοντέλου ισορροπιών και σταθερότητας με τη συνεργασία των τότε μεγάλων δυνάμεων που διαμόρφωσαν στο Συνέδριο της Βιέννης το 1814-15 οι Μέτερνιχ, Ταλεϊράνδος, Κάσλρι και Καποδί­στριας που χάρισε στην Ευρώπη έναν αιώνα χωρίς γενικευμένη πολεμική σύρραξη.

Αν μέχρι σήμερα οι ΗΠΑ αντιμετώπιζαν φοβικά τον αναδυόμενο πολυπολικό και κατ’ άλλους μετα-αμερικανικό κόσμο, η στροφή Ομπάμα διαμηνύει ότι έχουν την αυτοπεποίθηση πως στο νέο τοπίο δεν απειλείται η πρωτοκαθεδρία τους.